• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابواسحاق اسماعیل بن اسحاق نوبختی فارسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابواسحاق اسماعیل بن اسحاق نوبختی فارسی (زنده در ۲۳۲ هـ)، از مشهورترین پسران ابوسهل نوبختی و فردی فاضل، متکلم و از بزرگان امامیه بوده و از ندیمان و ادبای مامون عباسی به‌شمار می‌رود.


ابواسحاق اسماعیل بن اسحاق بن ابی‌سهل نوبختی فارسی، از مشهورترین پسران ابوسهل است که اخبار او با ابونواس (م ۱۹۸ هـ) مشهور بوده و این شاعر او را هجوهایی گفته است، هرچند که اسماعیل در حقّ او اکرام و مهمان‌نوازی‌هایی داشته است. از پسران ابوسهل کسی که بیش از همه به ابونواس خدمت کرده و اشعار او را ضبط و برای دیگران روایت نموده، همین اسماعیل است.
حمزه اصفهانی با چند واسطه از او اخبار ابونواس را نقل نموده است. ابوالحسن یوسف بن ابراهیم کاتب از شاگردان نوبختی بود و در سال ۲۲۵ هـ در دمشق از وی روایت می‌کرد.
نوبختی در دستگاه مامون عباسی (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ هـ) جزء ندما و ادبای وی بود
[۱] اقبال آشتیانی، عباس، خاندان نوبختی، ص۱۵-۱۸.
[۲] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۳۱۲.    
و از بزرگان عصر خویش شمرده می‌شد. جدش ابوسهل در خزانه‌ هارون الرشید (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ هـ) بود. برادرش یعقوب از اصحاب امام رضا (علیه‌السّلام)،
[۳] آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۵، ص۲۷۱.    
و فرزندش اسحاق از اصحاب امام‌ هادی (علیه‌السّلام) به شمار می‌رفت و خود اسماعیل فردی فاضل، متکلم و از بزرگان امامیه بود.
به گفته طبری، وقتی واثق (خلافت ۲۲۷-۲۳۲ هـ) به سال ۲۳۲ هـ در حال احتضار بود، گروهی از اطبا و منجمان از جمله اسماعیل بن ابی‌سهل بن نوبخت در کنار او حاضر بودند،
[۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۹، ص۱۵۱.    
بنابراین اسماعیل در این سال در قید حیات بود.
[۵] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۳۱۱.    


ابواسحاق در علم کلام کتابی تحت عنوان الیاقوت تالیف کرد.
[۶] آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۵، ص۲۷۱.    
علامه حلی در کتاب انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، و نیز عبدالحمید بن ابی‌الحدید معتزلی در کتاب فص الیاقوت آن‌را شرح نمودند.
[۷] صدر، سیدحسن، تاسیس الشیعه، ص۳۶۴-۳۶۶.


برای مطالعه بیشتر به منبع زیر مراجعه شود.
[۸] جاحظ، عمرو بن بحر، البُخَلاء، ج۱، ص۱۲۵.


۱. ↑ اقبال آشتیانی، عباس، خاندان نوبختی، ص۱۵-۱۸.
۲. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۳۱۲.    
۳. ↑ آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۵، ص۲۷۱.    
۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۹، ص۱۵۱.    
۵. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۳۱۱.    
۶. ↑ آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۵، ص۲۷۱.    
۷. ↑ صدر، سیدحسن، تاسیس الشیعه، ص۳۶۴-۳۶۶.
۸. ↑ جاحظ، عمرو بن بحر، البُخَلاء، ج۱، ص۱۲۵.


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۸۹، برگرفته از مقاله «ابواسحاق اسماعیل بن اسحاق نوبختی».


رده‌های این صفحه : متکلمین شیعه | ندیمان خلفای عباسی | نویسندگان سده سوم(قمری)
جعبه ابزار