ابن‌منیر ابوالعباس ناصرالدین احمد بن محمد جذامی جروی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابن
مُنَیّر، ابوالعباس ناصرالدین احمد بن محمد بن منصور بن قاسم بن مختار جُذامی جَروی (۳
ذیقعده ۶۲۰ - اول
ربیع‌الاول ۶۸۳ق/۲۸ نوامبر ۱۲۲۳- ۱۸ مه ۱۲۸۴م)، فقیه مالکی، مفسر، خطیب و
قاضی اسکندریه بودند.
وی در اسکندریه زاده شد
و همان‌جا نزد پدر خود و
ابوبحر عبدالوهاب ابن رواج و
یوسف ابن مخیلی حدیث فراگرفت.
او به فراگیری علوم دیگر نیز علاقه داشت،
چنانکه در
فقه مختصر ابن حاجب را آموخت و بعد‌ها با مؤلف آن دیدار داشت و از وی اجازه افتا گرفت.
او در رشته‌های گوناگون از فقه و اصول،
علوم قرآنی و
ادبیات عرب مهارت داشته و شخصیت علمی و اجتماعی وی مورد ستایش مؤلفان قرار گرفته است
zwnj; وی
ابن
منیر در مدارس متعددی از جمله در جامع جیوشی تدریس کرد،
ولی در منابع، از شاگردان وی تن‌ها شمار اندکی چون
ابن راشد قفصی و
ابوحیان نام برده شده‌اند.
ابن قرمس نیز به گفته خویش مشیخه ابن
منیر را استخراج نموده و نزد خود وی قرائت کرده است.
ابن
منیر در دوران زندگی خود مناصب مختلفی داشته، چنانکه مدتی تصدی «دیوان نظر» را به عهده داشت و در ۶۵۱ق به نیابت از قاضی ابن تنسی به قضا پرداخت.
در ۶۵۲ق مستقلاً به این مقام منصوب شد و در ضمن عهده‌دار مقام خطابه نیز گردید.
اما در ۶۸۰ق بر اثر سعایت جمعی از دشمنانش نزد سلطان از این مقام برکنار شد. وی پس از برکناری به قاهره رفت و نزد امیر علم‌الدین شجاعی و سلطان قلاوون صالحی از خود دفاع کرد و بار دیگر به قضای اسکندریه منصوب شد، ولی دیری نپایید که مجدداً معزول گردید.
ابن
منیر در ۶۳ سالگی در اسکندریه درگذشت و در
مقبره پدرش در جامع غربی به خاک سپرده شد.
مسجدی که وی در آن مدفون شده، هم اکنون باقی است و به جامع
المنیر معروف است.
ابن
منیر دارای آثار متعددی بوده که از آن میان تن‌ها الاتصاف فیما تضمنّه الکشّاف من الاعتزال، بار‌ها از جمله در ۱۹۶۶م در حاشیة
الکشاف
زمخشری در قاهره به چاپ رسیده است. ابن
منیر این کتاب را در عنفوان جوانی نوشته و کسانی چون
عزالدین ابن عبدالسلام و
شمس‌الدین خسروشاهی بر آن تقریظ نوشته‌اند.
دو اثر وی نیز به صورت خطی موجود است: ۱. البحر الکبیر فی نخب التفسیر، در تفسیر قرآن که نسخه‌هایی از آن در کتابخانه گوتا و دارالکتب مصر
موجود است؛ ۲. تحریر التنزیه و تحذیر التشبیه، در مبحث صفات الهی که نسخه‌هایی از آن در برلین و در حلب
یافت می‌شود (برای عناوین دیگر آثار او).
گویا خطب ابن
منیر در دیوانی گردآمده بود
. برخی از اشعار او نیز در منابع نقل شده است.
(۱) ابن شاکر کتبی، محمد، عیون التواریخ، نسخه خطی کتابخانه فیض‌الله افندی، شم ۲۹۲۲.
(۲) ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
(۳) ابن فرات، محمد بن عبدالرحیم، تاریخ، به کوشش قسطنطنین رزیق و نجلا عزالدین، بیروت، ۱۹۳۹م.
(۴) ابن فرحون، ابراهیم، الدیباج المذهب، به کوشش محمد احمدی ابوالنور، قاهره، ۱۹۷۴م.
(۵) بغدادی، هدیه.
(۶) حاجی خلیفه، کشف.
(۷) ذهبی، محمد، دول الاسلام، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۸) ذهبی، محمد، العبر، به کوشش محمد سعید زغلول، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.
(۹) سید،
فؤاد، فهرس المخطوطات المصورة، قاهره، ۱۹۵۴م.
(۱۰) سیوطی، بغیة الوعاة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
(۱۱) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش محمد یوسف نجم، ویسبادن، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
(۱۲) مخلوف، محمد، شجرة النور الزکیة، بیروت، ۱۳۵۰ق.
(۱۳) مقریزی، احمد، السلوک، به کوشش مصطفی زیاده، قاهره، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۷م.
(۱۴) المنتخب من المخطوطات العربیة فی حلب، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
(۱۵) Ahlwardt Pertsch.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌منیر»،ج۴، ص۱۸۳۰.
