• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌مفلح نظام‌الدین‌ ابوحفص‌ عمر بن‌ ابراهیم‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


نظام‌الدین‌ ابوحفص‌ عمر بن‌ ابراهیم، یکی از شخصیت‌های خاندان‌ اِبْن‌ِ‌مُفْلِح‌، می‌باشد؛ ابن‌مفلح نام‌ افراد خاندانی‌ از فقیهان‌ حنبلی‌ دمشق‌ که‌ در سده‌های‌ ۸ -۱۱ق‌/۱۴-۱۷م‌ دارای‌ مقامات‌ علمی‌ و اجتماعی‌ بوده‌اند. از نسبت‌ رامینی‌ و قانونی‌ برای‌ افراد این‌ خاندان‌ چنین‌ برمی‌آید که‌ اصل‌ خاندان‌ به‌ فلسطین‌ باز می‌گردد.


نظام‌الدین‌ ابوحفص‌ عمر بن‌ ابراهیم (۷۸۲-۸۷۲ق‌/۱۳۸۰- ۱۴۶۷م‌). او قرآن‌ و ادبیات‌ را نزد مشایخ‌ دمشق‌ فرا گرفت‌ و از پدر و عمویش‌ شرف‌الدین‌ عبدالله‌ فقه‌ و اصول‌ آموخت‌.

سپس‌ به‌ قاهره‌ رفت‌ و از محضر مشایخی‌ چون‌ سراج‌الدین‌ بلقینی‌، صدرالدین‌ مناوی‌ و شهاب‌الدین‌ مرداوی‌ استفاده‌ کرد.
[۱] سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۶، ص۶۶، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    


در ۸۰۱ق‌ که‌ جوان‌ کم‌سالی‌ بود، نیابت‌ قضای‌ پدر را در دمشق‌ و نیابت‌ مجدالدین‌ سالم‌ را در قاهره‌ برعهده‌ گرفت‌.
سپس‌ خود در ۸۰۵ق‌ قاضی‌ غزه‌ شد.
او نخستین‌ حنبلی‌ است‌ که‌ عهده‌دار قضای‌ آن‌ دیار گشت‌.
[۲] سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۶، ص۶۶-۶۷، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    

پس‌ از چندی‌ از آن‌ سمت‌ عزل‌ و به‌ نیابت‌ قاضی‌ ابن‌عباده‌ در دمشق‌ برگزیده‌ شد.
در ۸۳۳ق‌ به‌ جای‌ قاضی‌ شهاب‌الدین‌ ابن‌ حبال‌ قاضی‌القضاه گشت‌.
از ۸۵۳ تا ۸۵۱ق‌ بارها عزل‌ و نصب‌ شد تا اینکه‌ ظاهراً در ۸۵۳ق‌ برای‌ همیشه‌ از قضا کناره‌ گرفت‌.
[۳] نعیمی‌، عبدالقادر، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۴۳.    
[۴] ابن‌ طولون‌، شمس‌الدین‌، القلائد الجوهریه، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ محمداحمد دهمان‌، دمشق‌، ۱۴۰۱ق‌/ ۱۹۸۰م‌.


او دارالحدیث‌ نظامیه‌ را در دمشق‌ بنا کرد.
[۵] نعیمی‌، عبدالقادر، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۵۸، به‌ کوشش‌ جعفر الحسنی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.

سخاوی‌
[۶] سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۶، ص۶۷، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
از عنایت‌ فراوان‌ ابن‌حجر به‌ وی‌ یاد کرده‌ است‌. همو گوید: خود در قاهره‌ و دمشق‌ از نظام‌الدین‌ ابوحفص‌ بسیار بهره‌ برده‌ است‌.

از وی‌ تنها یک‌ اثر با عنوان‌ مشیخه باقی‌ مانده‌ که‌ نسخه‌ای‌ از آن‌ در کتابخانه «کتاب‌ سرای‌» در مانیسای‌ ترکیه‌ موجود است‌.
[۷] زرکلی‌، خیرالدین، اعلام‌ للزرکلی، ج۵، ص۳۹.    


۱. ↑ سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۶، ص۶۶، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۲. ↑ سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۶، ص۶۶-۶۷، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۳. ↑ نعیمی‌، عبدالقادر، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۴۳.    
۴. ↑ ابن‌ طولون‌، شمس‌الدین‌، القلائد الجوهریه، ج۱، ص۱۴۶، به‌ کوشش‌ محمداحمد دهمان‌، دمشق‌، ۱۴۰۱ق‌/ ۱۹۸۰م‌.
۵. ↑ نعیمی‌، عبدالقادر، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۵۸، به‌ کوشش‌ جعفر الحسنی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
۶. ↑ سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۶، ص۶۷، قاهره‌، ۱۳۵۴ق‌.    
۷. ↑ زرکلی‌، خیرالدین، اعلام‌ للزرکلی، ج۵، ص۳۹.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌مفلح»، ج۴، ص۱۷۹۵.    




جعبه ابزار