• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌مریم ابوعبدالله‌ محمد بن‌ محمد شریف‌ ملیتی‌ مدیونی‌ تلمسانی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبْن‌ِ مَرْیم‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ محمد بن‌ احمد، شریف‌ ملیتی‌ مدیونی‌ تلمسانی‌ (پس‌ از ۱۰۱۴ق‌/۱۶۰۵م‌)، فقیه‌ مالکی‌ ، مورخ‌ و ادیب می باشد‌.



از تاریخ‌ تولد و مرگش‌ اطلاع‌ درستی‌ در دست‌ نیست‌. از کتاب‌ البُستان‌ او برمی‌آید که‌ او تا سال‌ ۱۰۱۴ق‌ در قید حیات‌ بوده‌ است‌ (البُستان‌، ص‌ ۱۳۱۴؛
[۱] حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌، ص ۱۵۲، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌
. وی‌ در تلمسان‌ به‌ دنیا آمد، آنجا زیست‌ و همان‌جا درگذشت‌.
[۲] نویهض‌، عادل‌، معجم‌اعلام‌الجزائر، ج۱، ص۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.



ابن‌ مریم‌ از شیخ‌ سعید المقری‌ و عده‌ای‌ دیگر دانش‌ گرفت.



اثر برجسته وی‌ کتاب‌ البستان‌ فی‌ ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان‌ است‌ که‌ گزیده‌ای‌ از کتاب‌ نیل‌ الابتهاج‌ بابا تنبکتی‌ و بغیة الروّاد یحیی‌ بن‌ خلدون‌ و دیگران‌ است‌.

۳.۱ - کتاب البستان‌

این‌ کتاب‌ درباره شرح‌ حال‌ عده‌ای‌ از فقیهان‌ و اولیای‌ محلی‌، به‌ خصوص‌ کسانی‌ است‌ که‌ در تلمسان‌ زندگی‌ و یا تحصیل‌ می‌کردند
[۳] ابن‌ مریم‌، محمد، البستان‌ فی‌ ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان‌، ج۱، ص۳۱۴، به‌ کوشش‌ محمد بن‌ ابی‌ شنب‌، الجزایر، ۱۳۲۶ق‌/۱۹۰۸م‌.
[۴] ابن‌ مریم‌، محمد،البستان‌ فی‌ ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان‌، ج۱، ص۳۱۵، به‌ کوشش‌ محمد بن‌ ابی‌ شنب‌، الجزایر، ۱۳۲۶ق‌/۱۹۰۸م‌.
[۵] حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌،ج۱، ص۱۵۱، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌.
[۶] حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌،ج۱، ص۱۵۵، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌
. اولیای‌ مورد بحث‌ در کتاب‌، مردمان‌ صاحب‌ کرامتی‌ بودند که‌ از آموختن‌ و عمل‌ کردن‌ به‌ مطالب‌ و احکام‌ کتابهای‌ دینی‌ وابسته‌ به‌ مذهب‌ مالکی‌ غفلت‌ نمی‌کردند (۲ EI). این‌ کتاب‌ در ۱۳۲۶ق‌/ ۱۹۰۸م‌ به‌ کوشش‌ محمد بن‌ ابی‌ شَنَب‌ در الجزایر به‌ چاپ‌ رسیده‌ و در ۱۹۱۰م‌ وسیله پروونتسالی باعنوان‌ «زندگینامه اولیاء و علماء تلمسان» به‌ فرانسوی‌ ترجمه‌ و ملخص‌ متن‌ عربی‌ آن‌ توسط دلپش‌ در «مجله آفریقایی»، شم ۲۷ (۱۸۸۳م‌) و شم ۲۸ (۱۸۸۴) درج‌ گردیده‌ است‌.

۳.۲ - کتاب فتح‌ الجلیل‌

اثر دیگر او فتح‌ الجلیل‌ فی‌ ادویة العلیل‌، شرحی‌ است‌ بر ارجوزه ابوزید عبدالرحمان‌ بن‌ علی‌ سنوسی‌ و نسخه‌ای‌ از آن‌ در رجب‌ ۱۰۹۲/ ژوئیه ۱۶۸۱ به‌ دست‌ احمد بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ طریقه‌ کتابت‌ شده‌، اکنون‌ در کتابخانه قرویین‌ نگهداری‌ می‌شود.
[۷] فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ المخطوطات‌ الخزانة القرویین‌، ج۲، ص۳۹۸-۳۹۹، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.


۳.۳ - آثار دیگر

علاوه‌ بر دو اثر مذکور، این‌ آثار نیز، چنانکه‌ خود در البستان‌ ذکر کرده‌ از اوست‌: تحفة الابرار و شعار الاخیار فی‌ الوظائف‌ و الاذکار المستحبّة فی‌ اللیل‌ و النهار؛ التعلیقة السنیة علی‌ الارجوزة القرطبیة؛ تعلیق‌ علی‌ مختصر الشیخ‌ خلیل‌، شرح‌ رساله خلیل‌ بن‌ اسحاق‌ الجندی‌ در فقه‌ مالکی‌؛ تفسیر بعض‌ الفاظ الحکم‌، که‌ ناقص‌ است‌؛ تفسیر الحسام‌؛ حدیث‌ نبوی‌ و حکایات‌ الصالحین‌؛ شرح‌ علی‌ مختصر الصغری‌؛ شرح‌ المرادیة؛ غنیة المرید لشرح‌ مسائل‌ ابی‌ الولید؛ فتح‌ العلام‌ لشرح‌ النصح‌ التام‌ للخاص‌ و العام‌، که‌ شرحی‌ است‌ بر کتاب‌ ابراهیم‌ تازی‌ ؛ کشف‌ اللبس‌ و التعقید عن‌ عقیدة اهل‌ التوحید
[۸] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۱۶۲۸.



(۱) ابن‌ مریم‌، محمد، البستان‌ فی‌ ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان‌، به‌ کوشش‌ محمد بن‌ ابی‌ شنب‌، الجزایر، ۱۳۲۶ق‌/۱۹۰۸م‌.
(۲) حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌.
(۳) حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌.
(۴) فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ المخطوطات‌ الخزانة القرویین‌، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
(۵) مخلوف‌، محمد، شجرة النور الزکیة، بیروت‌، ۱۳۴۹ق‌.
(۶) نویهض‌، عادل‌، معجم‌اعلام‌الجزائر، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.


۱. حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌، ص ۱۵۲، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌
۲. نویهض‌، عادل‌، معجم‌اعلام‌الجزائر، ج۱، ص۱۸۴، بیروت‌، ۱۹۷۱م‌.
۳. ابن‌ مریم‌، محمد، البستان‌ فی‌ ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان‌، ج۱، ص۳۱۴، به‌ کوشش‌ محمد بن‌ ابی‌ شنب‌، الجزایر، ۱۳۲۶ق‌/۱۹۰۸م‌.
۴. ابن‌ مریم‌، محمد،البستان‌ فی‌ ذکر الاولیاء و العلماء بتلمسان‌، ج۱، ص۳۱۵، به‌ کوشش‌ محمد بن‌ ابی‌ شنب‌، الجزایر، ۱۳۲۶ق‌/۱۹۰۸م‌.
۵. حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌،ج۱، ص۱۵۱، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌.
۶. حنفاوی‌، محمد، تعریف‌ الخلف‌ برجال‌ السلف‌،ج۱، ص۱۵۵، بیروت‌، ۱۴۰۲ق‌/۱۹۸۲م‌
۷. فاسی‌، محمد عابد، فهرس‌ المخطوطات‌ الخزانة القرویین‌، ج۲، ص۳۹۸-۳۹۹، دارالبیضاء، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
۸. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۱۶۲۸.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن مریم»، شماره ۱۷۵۷.    






جعبه ابزار