ابن‌عماد ابوالفلاح عبدالحی بن احمد عکری صالحی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن عِماد، ابوالفلاح عبدالحی بن احمد بن محمد عکری صالحی (
رجب ۱۰۳۲ -
ذیحجه ۱۰۸۹/ آوریل ۱۶۲۳ - ژانویه ۱۶۷۹)، شرح حال نویس و ادیب و
فقیه حنبلی می‌باشد.
ضبط «عکری» مورد اختلاف است و صورت عَکَری یا عَکَّری پذیرفتنی می‌نماید
.
ابن عماد در
صالحیه دمشق زاده شد
، در زادگاهش پرورش یافت و
قرائت قرآن آموخت و در همان‌جا به فراگیری علوم اهتمام کرد.
وی
فقه حنبلی را از محمد بن بدرالدین بلبانی صالحی، عبدالباقی حنبلی و ایّوب ابن احمد خلوتی صوفی فراگرفت و به اخذ اجازه از آنان نایل آمد
.
آنگاه به
قاهره رفت و مدتی در آن‌جا اقامت گزید. در این فرصت نزد عالمانی چون سلطان مزّاحی، نورالدین شَبرامَلّسی، شمس
الدین محمد بابلی و
شهاب الدین احمد
قلیوبی که همه
شافعی بودند، کسب دانش کرد و در بازگشت به
دمشق به تدریس پرداخت
.
از شاگردان وی محمدامین محبی، مؤلّف خلاصة الأثر، مصطفی بن فتح الله حموی، عبدالقادر بن احمد بصری و عثمان ابن احمد نجدی را می‌توان نام برد.
وی ذوق شعری نیز داشت و
شعرهایی از او در منابع آمده است
ابن عماد در اواخر عمر به
حج رفت و در
مکّه درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد
.
تنها اثر چاپی وی
شذرات الذهب فی اخبار من ذهب ، سرگذشت نامه ای است متضمن گزیده وقایع تاریخی
جهان اسلام و
تراجم علمای
دین به ویژه علمای
حنبلی که به صورت
سال شمار تنظیم شده است.
این کتاب وقایع آغاز
هجرت تا سال ۱۰۰۰ق را در بر دارد و مؤلف در آن از بسیاری از آثار متقدمان و متأخران بهره جسته و ضمن تصریح به عنوان منابع مورد استفاده در جای جای کتاب در نقل از آن‌ها به تصحیح و
تلخیص مطالب نیز نظر داشته است.
از آن جمله می‌توان
طبقات الحنابله ابن ابی یعلی ،
طبقات الصّوفیه سلمی ،
وفیات الأعیان ابن خلکان ،
طبقات القرّاءِ ذهبی ،
انباء الغمر ابن حجر ،
طبقات الأولیاء سخاوی ،
بغیة المستفید ابن دیبع و
تاریخ الاسلام ابن قاضی شهبه را نام برد.
هر چند تألیف این کتاب در ۱۹
رمضان ۱۰۸۰ به پایان رسیده،
اما مؤلف وقایع تاریخی و وفیات سده ۱۱ق را در آن نیاورده است، زیرا مترصد بوده تا
ذیلی بر آن بنویسد که مشتمل بر حوادث و
تراجم سده مزبور باشد.
این کتاب دوبار در
قاهره در ۱۳۳۲ق و ۱۳۵۰-۱۳۵۱ق به چاپ رسیده است.
از آثار خطی ابن عماد «اسباب الخلاص بسورة الاخلاص»،
«شرح بدیعیة ابن حجة حموی»،
«معطیة الامان من حنث الایمان»
و «نزهة ذات العماد»
را می‌توان ذکر کرد.
(۱) ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، به کوشش حسام
الدین قدسی، قاهره، ۱۳۵۰ق.
(۲) کتابخانه خدیویه، فهرست نسخ.
(۳) زبیدی، تاج العروس.
(۴) کتابخانه سید، نسخ خطی.
(۵) کتابخانه ظاهریه، نسخ خطی (علوم القرآن)، خیمی.
(۶) غزی عامری محمد، النعت الاکمل لاصحاب الامام احمد ابن حنبل، به کوشش محمد مطیع الحافظ و نزار اباظه، دمشق، ۱۴۰۲ق.
(۷) محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، قاهره، ۱۲۷۴ق.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالفلاح ابن‌عماد»، شماره۱۵۴۱.
