• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌ظهیره ابوطیب‌ محب‌الدین‌ احمد بن‌ محمد مکی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوطیب‌ احمد بن‌ محمد، قاضی‌ و فقیه‌ شافعی‌، یکی از شخصیت‌های خاندان ابن‌ظهیره می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌ظَهیره‌، عنوان‌ افراد خاندانی‌ از بنی‌مخزوم‌ که‌ در سده‌های‌ ۹ و ۱۰ق‌/۱۵ و ۱۶م‌ به‌ شهرت‌ رسیدند و در مکه ‌عهده‌دار افتاء، قضا و تدریس‌ بودند.



ابوطیب‌ احمد بن‌ محمد بن‌ محمد بن‌ (محمد بن‌) حسین‌ بن‌ علی‌ ابن‌ احمد بن‌ عطیة بن‌ ظهیره قرشی‌ مخزومی‌ مکی‌، ملقب‌ به‌ محب‌الدین‌ (۸۲۵ - ۸۸۵ق‌/۱۴۲۲-۱۴۸۰م‌)، قاضی‌ و فقیه‌ شافعی‌. او در مکه‌ زاده‌ شد و در همان‌جا رشد کرد و به‌ حفظ قرآن‌ و فراگیری‌ علوم‌ زمان‌ خویش‌ پرداخت‌.


او به‌ درس‌ ابن‌جزری ‌حاضر شد و از شهاب‌الدین‌ مرشدی ‌و ابوشعر حنبلی ‌و مقریزی‌ و تقیالدین‌ ابنفهد و دیگران‌ حدیث‌ شنید و از برخی‌ از آنان‌ اجازه‌ یافت‌ و فقه‌ را نیز نزد پدر و کمال‌الدین‌ اسیوطی‌ فراگرفت‌. سخاوی‌ نام‌ استادان‌ او را در علوم‌ مختلف‌ چون‌ فقه‌، معانی ‌و بیان، کلام ‌و تصوف ‌به‌ تفصیل‌ بیان‌ کرده‌ و دقت‌ نظر وی‌ را در فراگیری‌ آن‌ علوم‌ ستوده‌ است‌. در ۸۳۹ق‌ و بعد از آن‌ مشایخ‌ عصر چون‌ تقیالدین‌ مقریزی‌ و یحیی‌ بن‌ محمد مغربی‌ شادلی‌ و علم‌الدین‌ احمد اخنائی‌ و ابوالقاسم‌ نویری‌ مالکی‌ و جمعی‌ دیگر به‌ وی‌ اجازه‌ دادند.


وی‌ در مکه‌ در ۸۴۷ق‌ به‌ نیابت‌ از پدر بر مسند قضا نشست‌ و بعد از وفات‌ پدرش‌ نیز به‌ استقلال‌ به‌ آن‌ کار پرداخت‌. سپس‌ از آن‌ مقام‌ کناره‌ گرفت‌، اما پس‌ از چندی‌ مجدداً منصوب‌ گردید و مسئولیت‌های‌ دیگری‌ چون‌ نظارت‌ بر مسجدالحرام‌ و قضای‌ جده ‌برعهده او گذاشته‌ شد، ولی‌ مدتی‌ نگذشت‌ که‌ از همه آن‌ها کناره‌ گرفت‌ و تا آخر عمر به‌ هیچ‌ یک‌ از آن‌ مشاغل‌ روی‌ نیاورد.


وی در مکه‌ درگذشت‌ و به‌ رسم‌ بنی‌مخزوم‌ در برابر حجرالاسود بر وی‌ نماز گذاردند و کنار پدرش‌ در معلاه به‌ خاک‌ سپرده‌ شد. او علاوه‌ بر مشاغل‌ حکومتی‌ به‌ تصنیف، تدریس ‌و افتاء نیز می‌پرداخت‌.


سخاوی‌ که‌ خود محب‌الدین‌ را دیده‌، گوید که‌ او ردیه‌ای‌ بر پسر عمویش‌ خطیب‌ فخرالدین‌ ابوبکر در مسائل‌ فقهی‌ نوشته‌ است‌.
کامل‌ المهندس‌
[۳] المهندس‌، ج۱، ص‌ «د»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
[۴] المهندس‌، ج۱، ص«ه»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
این‌ احتمال‌ را مردود ندانسته‌ که‌ مؤلف‌ کتاب‌ الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهره محب‌الدین‌ ابن‌ ظهیره‌ باشد و وقایع‌ مصر در ۹۸۲ق‌/۱۵۷۴م‌ که‌ در آن‌ کتاب‌ بیان‌ گردیده‌، بعد از وفات‌ مؤلف‌ از سوی‌ برخی‌ از افراد خاندان‌ وی‌ اضافه‌ شده‌ باشد.


۱. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۲، ص۱۹۱، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌.    
۲. سخاوی‌، محمد، الضوء اللامع‌، ج۲، ص۱۹۰-۱۹۲، قاهره‌، ۱۳۵۵ق‌.    
۳. المهندس‌، ج۱، ص‌ «د»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
۴. المهندس‌، ج۱، ص«ه»، کامل‌، مقدمه‌ بر الفضائل‌ الباهرة فی‌ محاسن‌ مصر و القاهرة اثر ابن‌ ظهیره‌، قاهره‌، ۱۹۶۹م‌.
۵. زرکلی‌، خیرالدین، اعلام‌ لزرکلی، ج۱، ص۲۳۱.    



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ظهیره»، شماره۱۴۵۱.    




جعبه ابزار