ابن‌ظهیره ابوالبرکات کمال‌الدین محمد بن محمد مکی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالبرکات کمال‌الدین
محمد بن محمد،
محدث و
قاضی مکه، یکی از شخصیت‌های خاندان
ابن‌ظهیره می‌باشد؛ اِبْنِ
ظَهیره، عنوان افراد خاندانی از
بنی‌مخزوم که در سده‌های ۹ و ۱۰ق/۱۵ و ۱۶م به شهرت رسیدند و در
مکه عهده‌دار
افتاء،
قضا و
تدریس بودند.
ابوالبرکات کمال‌الدین
محمد بن محمد بن حسین
بن علی
بن احمد بن عطیة
بن ظهیرة مخزومی مکی (۷۶۵/۸۲۰ق - ۱۳۶۴/ ۱۴۱۷)،
محدث و
قاضی مکه بود.
او در کودکی به درس قاضی
عزالدین بن جماعه حاضر شد
و نیز از درس جد مادریش شهاب‌الدین
احمد بن ظهیره بهره جست و از
بهاءالدین بن عقیل و
کمال‌الدین بن حبیب شنید و
صلاح‌الدین بن ابی‌عمر و
ابن‌امیله و
ابن‌کثیر و گروهی دیگر به وی
اجازه نقل حدیث دادند و وقتی خود
حدیث می‌گفت، دانشمندانی مانند
نجم‌الدین بن فهد در مجلس وی حضور می‌یافتند.
او ابتدا به نیابت از جد مادریش به امور حسبه در مکه پرداخت
و پس از اینکه از
مصر بازگشت، در ۸۰۸ق به نیابت از قاضی جمال‌الدین ابن
ظهیره به قضای مکه و رسیدگی به امور حسبه آن‌جا منصوب شد، اما چون جمال‌الدین فرزند خود محب‌الدین را به نیابت خطابت و
قضا برگزید، روابط آن دو به تیرگی گرایید. جمال‌الدین پس از چندی از قضا عزل شد و چون در ۸۱۲ق دوباره به این مقام منصوب گردید، ابوالبرکات را بار دیگر به نیابت برگزید (در مورد روابط بین آن دو و عزل و نصب ابوالبرکات، به این منابع رجوع کنید.
) او بعد از درگذشت قاضی جمال‌الدین عهده‌دار قضا و رسیدگی به امور اوقاف و مرزداری مکه گردید، اما رقابت بین او و قاضی‌القضاه محب‌الدین
احمد فرزند جمال‌الدین مذکور بار دیگر سبب شد که در ۸۱۸ق از آن مقام عزل و در ۸۱۹ق مجدداً به آن مقام منصوب گردد، ولی قاضی محب‌الدین باز به جای وی نشست و ابوالبرکات تا زمان مرگش معزول ماند.
ابوالبرکات نیز در مکه درگذشت و در معلاه به خاک سپرده شد.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ظهیره»، شماره۱۴۵۱.
