ابن‌سراقه ابوالحسن محمد بن یحیی عامری بصری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبن سُراقه، ابوالحسن محمد بن یحیی عامری بصری (د ح ۴۱۰ق/۱۰۱۹م)، محدث، فقیه و رجالی
شافعی بود.
از زندگی وی اطلاعی در دست نیست. همین اندازه می‌دانیم که در
فقه شافعی و
حدیث بسیار توانا بوده و در این میان به حدیث دلبستگی وافر داشته و به قصد فراگیری حدیث به
فارس ،
اصفهان ،
دینور و
اهواز مسافرت کرده و مدتی نیز درآمِد (دیار بکر) اقامت گزیده است.
وی از
ابن داسه ،
ابواسحاق هُجَیْمی و
ابن عبّاد روایت کرده است.
از دیگر استادانش می‌توان ابوالفتح اَزْدی موصلی (د ۳۷۴ق/۹۸۴م) که در موصل از او استفاده کرده،
ابوالحسین ابن لبّان ، و
ابوالحسن دارقطنی (د ۳۸۵ق/۹۵۵م) را نام برد.
ملقب بودن او به حافظ
حکایت از مهارتش درحدیث و پایگاه‌روایی‌ِ او دارد.
ابن‌سراقه ۱۵ تألیف در
فقه ، حدیث،
فرایض ، سجلاّت (عهود و احکام) و
علم اعداد پدید آورده که نسخ آن‌ها در دست نیست، و آن‌ها عبارتند از
کتاب مالایسع المکلّف جهله، الاعجاز، الا´دب الشّاهد و ما یثبت به الحق علی الجامد، ادب القضاة، الا´عداد که ابن الصّلاح از آن فواید و غرایبی نقل کرده است،
کتاب التلّقین،
کتاب الحیل، الکشف عن اصول‌ِ، الفرائض بذکر البراهین و الدّلائل که
کتابی قطور است، الشّافی که در باب
وصیت و
ارث است، شرح مختصر المزنی، و نیز
کتابی درباره
شهادات است.
زرکلی
گوید: یکی از آثار ابن سراقه را با عنوان
التفّاحة فی مقدمات المساحة (رساله‌ای در یک برگ) در واتیکان دیده است.
(۱) ابن قاضی شهبه، ابوبکر، طبقات الشّافعیة، به کوشش حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن، ۱۹۷۸.
(۲) اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیة، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
(۳) حاجی خلیفه، کشف الظنون.
(۴) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۹۸۵م.
(۵) زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، ۱۹۸۶م.
(۶) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمود محمد طناحی، قاهره، ۱۹۶۶م.
(۷) طاش کوپری‌زاده، احمد، مفتاح السعادة، بیروت، ۱۹۸۵م.
(۸) عبادی، محمد، طبقات الفقهاءِ الشافعیة، به کوشش گوستا ویتستام، لیدن، ۱۹۶۴م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌سراقه»، ج۳، ص۱۳۰۱.
