ابن‌ساعاتی ابوالعباس مظفرالدین احمد بن علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ ساعاتی، ابوالعباس مظفرالدین احمد بن علی بن تغلب (۶۵۱ - ۶۹۴ق/۱۲۵۳- ۱۲۹۵م)،
فقیه،
اصولی و
ادیب حنفی. می‌باشد.
برخی نام نیای او را «ثعلب» آورده‌اند
، او از خاندانی اهل علم برخاست. پدرش علی عالم
نجوم و
هیأت بود.
احتمالاً ساعتی که وی بر سر در مدرسه
مستنصریه بغداد ساخته بود،
سبب
شهرت او به ساعاتی و شهرت فرزندش به ابن ساعاتی گردید.
اصل آنان از
بعلبلک لبنان بود، اما احمد در
بغداد زاده شد و در همان‌جا رشد و کمال یافت
و دانش و
فقاهت آموخت و تا آن‌جا پیش رفت که پیشوای بزرگ عصر خویش در
فقه حنفی گردید.
از جمله استادان وی از ابوالندی
معد بن نصرالله حراّنی می‌توان نام برد.
ابن ساعاتی در مدرسه مستنصریه بغداد، حوزه درسی برای حنفیان داشت و عالمان روزگارش او را به برتری ستوده‌اند
و
لکنوی او را
توثیق کرده است
، ابوعبدالله
محمد بن محمود اصفهانی (د ۶۸۸ ق/ ۱۲۸۹م) اصولی و
متکلم، او را ستایش بسیار گفته و بر
ابن حاجب در دانش و ادب ترجیح داده است.
ابن ساعاتی به
فصاحت بیان و زیبایی خط نیز
مشهور بوده است.
زکی‌الدین سمرقندی و
ناصرالدین محمد در شمار کسانی هستند که از وی بهره برده‌اند و نیز دخترش فاطمه نزد او
فقه آموخت و بهره‌ای فراوان یافت.
و
ابوحیان نحوی از او اجازه
حدیث یافت.
ابن ساعاتی تألیفاتی در فقه و
اصول و ادب دارد که نسخه‌های خطی آنها در کتابخانه‌های مختلف جهان موجود است مانند: بدیع‌النظام فی اصول الفقه، مجمع البحرین و ملتقی النیّرین، فرائض و شرح مجمع البحرین و ملتقی النیرین.
(۱) ابن تغری بردی، المنهل الصافی، به کوشش احمد یوسف نجاتی، قاهره، ۱۹۵۶م.
(۲) خوانساری، محمدباقر، روضات‌الجنات، تهران، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۲م.
(۳) سلامی، محمد، تاریخ علماء بغداد، به کوشش عباس عزاوی، بغداد، ۱۳۵۷ق.
(۴) شورا، خطی.
(۵) لکنوی، محمد عبدالحی، الفوائد البهیة، بیروت، ۱۳۲۴ق.
(۶) مرعشی، خطی.
(۷) مرکزی، خطی.
(۸) یافعی، عبدالله، مرآةالجنان، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۴-۱۳۳۹ق.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن ساعاتی»، ج۳، ص۱۲۸۶.
