ابن‌رطبی ابوالعباس احمد بن سلامه بجلی کرخی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابن رُطَبی، یا
ابن رَطَبی، ابوالعباس احمد بن سلامة بن عُبیدالله (یا عبدالله) بن مخلد بجلی کرخی (۴۶۰- ۵۲۷ق/۱۰۶۸-۱۳۳م)،
فقیه شافعی ،
قاضی و محتسب بغداد در روزگار
مسترشد بالله ، بیست‌ونهمین
خلیفه عباسی .
وی اهل کرخ جُدّان
(کرخ یعقوبا) جایی نزدیک خانقین
عراق بود.
نخست نزد
شیخ ابواسحاق ابراهیم شیرازی ،
ابونصر بن صباغ و
شیخ ابوبکر چاچی به تحصیل پرداخت. سپس به
اصفهان رفت و از
امام ابوبکر محمد بن ثابت خجندی ، مدّرس نظامیه آن شهر،
فقه و
حدیث آموخت و برای شنیدن حدیث محضر بسیاری دیگر از بزرگان عصر خود، از جمله
ابوالقاسم بُسری و
ابونصر زینبی را درک کرد.
پس از فراغ از تحصیل به
بغداد بازگشت و چندی گوشه گرفت و
زهد اختیار کرد. سپس نز
د بنی عباس منزلت یافت و به مقاماتی چون
قضای برخی از محلات بغداد، احتساب شهر بغداد (پس از
مرگ برادرش در ۴۹۲ق/۱۰۹۹م)، نظارت بر اوقاف، نظارت بر امور آرامگاههای خلفای عباسی نایل گشت و از آن پس، پرورش فرزندان خلیفه، خاصه ابوجعفر منصور (الراشد بالله)، به عهده او محول گردید؛
.
وی در بغداد درگذشت و در باب ابرز، در جوار استادش شیخ
ابواسحاق شیرازی ، به خاک سپرده شد.
ابن رُطَبی را در فقه شافعی، آداب
مناظره ، خلاف و لطف سخن سرآمدِ اقران شمرده‌اند.
تنی چند، چون
علی بن احمد یزدی ،
یحیی بن ثابت بقّال ،
یحیی بن بَوش ، از او
روایت کرده‌اند.
نیز او را از جمله سران و ائمه شافعی و مردی خردمند، تیزبین، باوقار و صحیح الرأی خوانده‌اند
و برخی از فقهای معاصرش او را بر امام اسعد میهنی مدرس نظامیه بغداد، مقدم شمرده‌اند.
(۱)
ابن اثیر، علی، اللباب، بیروت، دارصادر.
(۲)
ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۸ق/۱۹۳۹م.
(۳)
ابن عساکر، علی، تبیین کذب المفتری، دمشق، ۱۳۴۷ق/۱۹۲۸م.
(۴) اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، به کوشش عبدالله الجبوری، بغداد، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
(۵) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب الارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۴م.
(۶) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، بیروت، دارالمعرفة.
(۷) سمعانی، عبدالکریم، الانساب، حیدرآباددکن، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
(۸) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۳۹۲ق/۱۹۷۲م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌رطبی »،ج۳، ص۱۲۴۷.
