• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌رجب زین‌الدین‌ ابوالفرج‌ عبدالرحمان‌ بن‌ احمد سلامی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اِبْن‌ِ رَجَب‌، ابوالفرج‌ عبدالرحمان‌ بن‌ احمد بن‌ عبدالرحمان‌ سلامی‌، ملقب‌ به‌ زین‌الدین‌وجمال‌الدین‌ (۷۳۶- ۷۹۵ق‌/۱۳۳۶-۱۳۹۳م‌)، فقیه ‌، محدث ‌، مقری‌ و واعظ حنبلی ‌است.


ابن رجب به‌ ابن‌ نقیب‌ نیز ملقب‌ بوده‌ است‌.
[۱] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۵۵۹.
رجب‌ نام‌ دوم‌ جد او عبدالرحمان‌ است‌.
[۲] احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، ج۳، ص۱۵۱، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
تاریخ‌ ولادت‌ او را ابن‌ حجر در الدرر
[۳] احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، ج۳، ص۱۰۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
در ۷۰۶ق‌ و در بغداد ضبط کرده‌، ولی‌ در انباء الغمر
[۴] احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۶، ص۱۷۵، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
با حروف‌ ۷۳۶ آورده‌ است‌. با توجه‌ به‌ اینکه‌ ابن‌ رجب‌ به‌ یاد داشته‌ که‌ در ۳ تا ۵ سالگی‌ در محضر جدش‌ قرائت‌ حدیث ‌ می‌شد.

۱.۱ - سفر به دمشق

ابن‌ رجب‌ در ۷۴۴ق‌/۱۳۴۳م‌ به‌ همراه‌ پدرش‌ به‌ دمشق ‌ رفت‌
[۵] عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۳۹، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
و در آن‌جا و نیز در حجاز و قدس ‌ به‌ فراگرفتن‌ حدیث‌ پرداخت‌.
[۶] احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۱، ص۳۷، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.

وی‌ در دمشق‌ از محمد بن‌ اسماعیل‌ بن‌ ابراهیم‌ خباز و ابراهیم‌ بن‌ داوود عطار و دیگران‌، در مصر از ابوالفتح‌ میدومی‌ و ابی‌ الحرم‌ القلانسی ‌ و دیگران‌
[۷] احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، ج۳، ص۱۰۸- ۱۰۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
[۸] احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۵، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
و در مکه ‌ از فخرالدین‌ عثمان‌ ابن‌ یوسف‌ استماع‌ حدیث‌ کرد
[۹] عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۷۶، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
و از دو شیخ ‌ معروف‌ به‌ ابن‌ نقیب ‌ و نووی ‌ به‌ کسب‌ اجازه‌ در نقل ‌ حدیث ‌ نایل‌ آمد،
[۱۰] عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۳۹، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
سپس‌ حدود یک‌ سال‌ به‌ ملازمت‌ مجالس‌ ابن‌ قیم‌ جوزیه ‌ پرداخت‌ تا اینکه‌ ابن‌ قیم‌ درگذشت‌.
[۱۱] عبدالرحمان‌ابن‌ رجب‌، الذیل‌ علی‌ طبقات‌ الحنابلة، ج۲، ص۴۴۸، به‌ کوشش‌ هانری‌ لائوست‌ و سامی‌ الدهان‌، دمشق‌، ۱۳۷۰ق‌/ ۱۹۵۱م‌.


۱.۲ - شاگردان

گروه‌ بسیاری‌ از جمله‌ زین‌الدین‌ سلیمان‌ بن‌ داوود بن‌ عبدالله‌ موصلی‌ دمشقی‌
[۱۲] عبدالحی کتانی‌، فهرس‌ الفهارس‌، ج۲، ص۶۲، فاس‌، ۱۳۷۴ق‌.
از او بهره‌ برده‌ و غالب‌ حنبلیان‌ دمشق‌ از مکتب‌ و درس‌ او استفاده‌ کرده‌اند.
[۱۳] احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۶، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.


۱.۳ - علمیت

ابن‌ رجب‌ در فنون‌ حدیث‌ از جهت‌ علم ‌ به‌ اسناد و فهم‌ علل‌ و اطلاع‌ بر معانی‌ به‌ پایه‌ای‌ رسید که‌ او را آگاه‌ترین‌ فرد زمان‌ خود به‌ فهم‌ علل‌ احادیث‌ شمرده‌اند.
[۱۴] احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۶، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
همچنین‌ از تألیف‌ کتاب‌ القواعد که‌ از عجایب‌ روزگار شمرده‌ شده‌
[۱۵] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۱۳۵۹.
می‌توان‌ به‌ مهارت‌ او در جمع‌ بین‌ حدیث ‌ و فقه ‌ پی‌ برد.
او مردی‌ عابد و زاهد و گوشه‌نشین‌ بود و با کسی‌ مراوده‌ نداشت‌ و با صاحبان‌ قدرت ‌ رفت‌ و آمد نمی‌کرد. در مدرسه سکریه‌ در محله کاسه‌ فروشان‌ (القصّاعین‌) اقامت‌ داشت‌
[۱۶] عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۳۹، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
و گویا ناظر همین‌ مدرسه‌ بود.
[۱۷] ظاهریه‌، خطی‌ (تاریخ‌)، ج۱، ص۱۳۴.

وی‌ در تربت‌ عزیة (تربت‌ عزیة همان‌ مقبره عزالدین‌ ابویعلی ‌ در صالحیه دمشق‌ است‌) نیز تدریس‌ می‌کرد.
[۱۸] عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۷۶، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
[۱۹] عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۲۶۰، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.


۱.۴ - فتوی

ابن‌ رجب‌ مدتی‌ مطابق‌ مکتب‌ ابن‌ تیمیه‌ فتوی‌ می‌داد و همین‌ امر سبب‌ شد که‌ بر او خرده‌ بگیرند و به‌ مقابله‌ و مخالفت‌ با او برخیزند. از این‌ رو فتوی‌ دادن‌ را ترک‌ گفت‌.
[۲۰] احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۶، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
در آشوبی‌، شرح‌ او بر جامع‌ ترمذی‌ سوخته‌ شد
[۲۱] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۵۵۹.
و سرانجام‌ در باغ‌ استیجاری‌ خود در حمیریه ‌ درگذشت‌ و در گورستان‌ باب‌ الصغیر در کنار قبر ابوالفرج‌ شیرازی‌ (د ۴۸۶ق‌) به‌ خاک‌ سپرده‌ شد.
[۲۲] عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۷۷، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
[۲۳] عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۴۰، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.


۱.۵ - آثار چاپی‌

۱. اختیار الاولی‌ فی‌ شرح‌ حدیث‌ اختصام‌ الملا´ الاعلی ‌، بیروت‌، ۱۹۸۷م‌؛
۲. الاستخراج‌ لاحکام‌ الخراج ‌، مصر، ۱۳۵۲ق‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌؛
۳. اهوال‌ یوم‌ القیامة ، قاهره‌، ۱۳۷۸ق‌؛
۴. بغیة الانسان‌ فی‌ وظائف‌ رمضان‌ ، دمشق‌، ۱۹۶۳م‌؛
۵. التخویف‌ من‌ النّار و التعریف‌ بحال‌ دارالبوار که‌ صفة النار و التحذیر من‌ دارالبوار هم‌ نامیده‌ شده‌ است‌، مکه‌، ۱۳۵۷ق‌؛
۶. جامع‌ العلوم‌ و الحکم‌ فی‌ شرح‌ خمسین‌ حدیثاً من‌ جوامع‌ الکلم‌ ، هند، ۱۸۹۷م‌، قاهره‌، ۱۳۲۲ق‌؛
۷. الخشوع‌ فی‌ الصلاة ، مصر، ۱۳۴۱ق‌؛
۸. الذیل‌ علی‌ طبقات‌ الحنابلة ، که‌ علاوه‌ بر سیر تاریخی‌ مذهب‌ حنبلی‌ در طول‌ تقریباً ۳ سده‌ و فعالیتهای‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ و ادبی‌ حنبلیان‌، احادیث‌ و مسائل‌ فقهی‌ فراوانی‌ را نیز در بر دارد. مجلد اول‌ آن‌ در دمشق‌ (۱۹۵۱م‌) و تمامی‌ آن‌ در ۲ مجلد در قاهره ‌ (۱۹۵۲-۱۹۵۳م‌) به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌؛
۹. شرح‌ علل‌ ترمذی‌ ، بغداد، ۱۳۹۶ق‌/۱۹۷۶م‌، دمشق‌، ۱۹۷۸م‌ در ۲ مجلد، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌، که‌ شرحی‌ بر العلل‌ الصغیر ترمذی‌ ملحق‌ به‌ سنن‌ اوست‌؛
۱۰. الفرق‌ بین‌ النصیحة و التعبیر ، قاهره‌، ۱۳۹۹ق‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌؛
۱۱. فضل‌ علم‌ السلف‌ علی‌ الخلف‌ ، قاهره‌، ۱۳۴۳، ۱۳۴۷ق‌. شاید این‌ همان‌ کتاب‌ العلم‌ النافع‌ باشد؛
۱۲. القواعد ، در فقه ‌ شامل‌ عبادات ‌ و معاملات ‌، قاهره‌، ۱۳۵۲ق‌/۱۹۳۳م‌ و ۱۳۹۲ق‌/۱۹۷۲م‌؛
۱۳. لطائف‌ المعارف‌ فیما لمواسم‌ العام‌ فی‌ الوظائف‌ ، به‌ روش‌ موعظه‌ و مشتمل‌ بر فواید و قواعد فقهی‌، قاهره‌، ۱۳۴۳ق‌/۱۹۲۴م‌؛
۱۴. مختصر شعب‌ الایمان‌ بیهقی ‌، مصر، ۱۳۵۵ق‌؛
۱۵. نور الاقتباس‌ فی‌ مشکاة وصیة النبی ‌-صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- لابن‌ عباس‌، مصر، ۱۳۶۵.

۱.۶ - آثار خطی‌

۱. اختیار الابرار ، برلین‌ (آلوارت‌، شم ۹۶۹۰)؛
۲. استنشاق‌ نسیم‌ الانس‌ من‌ نفحات‌ ریاض‌ القدس‌ در تصوف ‌، اوقاف‌ بغداد (اطلس‌، ۲۶۲، ۲۸۵)؛
۳. اهوال‌ القبور و احوال‌ اهلها الی‌ النشور ، که‌ احتمال‌ دارد همان‌ کتاب‌ اهوال‌ یوم‌ القیامه باشد. کتابخانه مرعشی‌
[۲۴] مرعشی‌، خطی‌، ج۹، ص۱۲۶.
دارالکتب‌
[۲۵] سید، خطی‌، ج۱، ص۸۷.
توپکاپی‌، TS) شم ۵۲۵۰)؛ برلین‌ (آلوارت‌، شم ۲۶۶۱)؛ چستربیتی‌ (آربری‌، شم ۴۱۱۵)؛ مسکو (خالدوف‌، شم ۱۷۸۲)؛
۴. کتاب‌ التوحید ، گوتا (پرچ‌، شم ۷۰۱)؛
۵. الذُل‌ّ و الانکسار للعزیز الجبّار ، چستربیتی‌ (آربری‌، شم ۵۰۰۴ - (۴) ۳۲۹۲)؛
۶. رسالة فی‌ الحدیث‌ ، اوقاف‌ بغداد
[۲۶] محمد اسعد طلس‌، الکشاف‌ عن‌ مخطوطات‌ خزائن‌ کتب‌ الاوقاف‌، بغداد، ۱۳۷۲ق‌/۱۹۵۳م‌.
؛
۷. رسالة فی‌ سورة الاخلاص ‌، کتابخانه حسن‌ انکرلی‌
[۲۷] عبدالله‌ جبوری‌، فهرس‌ مخطوطات‌ حسن‌ الانکرلی‌، نجف‌، ۱۳۸۷ق‌/۱۹۶۷م‌.
؛
۸. شرح‌ بعض‌ احادیث‌ مسند احمد ، اوقاف‌ بغداد
[۲۸] محمد اسعد طلس‌، الکشاف‌ عن‌ مخطوطات‌ خزائن‌ کتب‌ الاوقاف‌، بغداد، ۱۳۷۲ق‌/۱۹۵۳م‌.
؛
۹. شرح‌ بخشی‌ از صحیح‌ بخاری‌، به‌ نام‌ فتح‌ الباری ‌ که‌ تا «کتاب‌ الجنائز» رسیده‌،
[۲۹] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۵۵۰.
ولی‌ نسخه موجود از کتاب‌ «مواقیت‌ الصلاة» تا «کتاب‌ الکسوف‌» است‌
[۳۰] تیموریه‌، فهرست‌، ج۲، ص۱۵۰.
؛
۱۰. فضائل‌ الشام‌ ، اسکندریه‌ II/۱۳۰))؛
۱۱. نزهة الاسماع‌ فی‌ مسألة السماع ‌ در تحریم‌ غنا و استعمال‌ آلات‌ لهو ، دارالکتب‌ مصر،
[۳۱] سید، خطی‌، ج۳، ص۴۸.
چستربیتی‌ (آربری‌، شم. (۴۲۴۲

(۱) احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
(۲) احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
(۳) عبدالرحمان‌ابن‌ رجب‌، الذیل‌ علی‌ طبقات‌ الحنابلة، به‌ کوشش‌ هانری‌ لائوست‌ و سامی‌ الدهان‌، دمشق‌، ۱۳۷۰ق‌/ ۱۹۵۱م‌.
(۴) عبدالفتاح ابوغدة‌، «حول‌ ذیل‌ طبقات‌ الحنابلة»، مجلة المجمع‌ العلمی‌ العربی‌، دمشق‌، س‌ ۲۹.
(۵) شم ۱، ۱۳۷۳ق‌/۱۹۵۴م‌.
(۶) عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
(۷) تیموریه‌، فهرست‌.
(۸) عبدالله‌ جبوری‌، فهرس‌ مخطوطات‌ حسن‌ الانکرلی‌، نجف‌، ۱۳۸۷ق‌/۱۹۶۷م‌.
(۹) حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌.
(۱۰) سید، خطی‌.
(۱۱) محمد اسعد طلس‌، الکشاف‌ عن‌ مخطوطات‌ خزائن‌ کتب‌ الاوقاف‌، بغداد، ۱۳۷۲ق‌/۱۹۵۳م‌.
(۱۲) ظاهریه‌، خطی‌ (تاریخ‌).
(۱۳) عبدالحی کتانی‌، فهرس‌ الفهارس‌، فاس‌، ۱۳۷۴ق‌.
(۱۴) لائوست‌، هانری‌ و سامی‌ الدهان‌، مقدمه‌ بر الذیل‌ (نک: ابن‌ رجب‌ در همین‌ مآخذ).
(۱۵) مرعشی‌، خطی‌.
(۱۶) عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.

۱. ↑ حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۵۵۹.
۲. ↑ احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، ج۳، ص۱۵۱، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
۳. ↑ احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، ج۳، ص۱۰۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
۴. ↑ احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۶، ص۱۷۵، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۵. ↑ عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۳۹، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
۶. ↑ احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۱، ص۳۷، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۷. ↑ احمد ابن‌ حجر، الدرر الکامنة، ج۳، ص۱۰۸- ۱۰۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ البخاری‌، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۹۴ق‌/۱۹۷۴م‌.
۸. ↑ احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۵، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۹. ↑ عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۷۶، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
۱۰. ↑ عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۳۹، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
۱۱. ↑ عبدالرحمان‌ابن‌ رجب‌، الذیل‌ علی‌ طبقات‌ الحنابلة، ج۲، ص۴۴۸، به‌ کوشش‌ هانری‌ لائوست‌ و سامی‌ الدهان‌، دمشق‌، ۱۳۷۰ق‌/ ۱۹۵۱م‌.
۱۲. ↑ عبدالحی کتانی‌، فهرس‌ الفهارس‌، ج۲، ص۶۲، فاس‌، ۱۳۷۴ق‌.
۱۳. ↑ احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۶، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۱۴. ↑ احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۶، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۱۵. ↑ حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۱۳۵۹.
۱۶. ↑ عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۳۹، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
۱۷. ↑ ظاهریه‌، خطی‌ (تاریخ‌)، ج۱، ص۱۳۴.
۱۸. ↑ عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۷۶، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
۱۹. ↑ عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۲۶۰، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
۲۰. ↑ احمد ابن‌ حجر، انباء الغمر، ج۳، ص۱۷۶، به‌ کوشش‌ محمد عبدالمجید، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۹ق‌/۱۹۶۹م‌.
۲۱. ↑ حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۵۵۹.
۲۲. ↑ عبدالقاهر نعیمی‌، الدارس‌ فی‌ تاریخ‌ المدارس‌، ج۲، ص۷۷، به‌ کوشش‌ جعفر الحسینی‌، دمشق‌، ۱۳۶۷ق‌/۱۹۴۸م‌.
۲۳. ↑ عبدالحی‌ ابن‌ عماد، شذرات‌ الذهب‌، ج۶، ص۳۴۰، قاهره‌، ۱۳۵۱ق‌.
۲۴. ↑ مرعشی‌، خطی‌، ج۹، ص۱۲۶.
۲۵. ↑ سید، خطی‌، ج۱، ص۸۷.
۲۶. ↑ محمد اسعد طلس‌، الکشاف‌ عن‌ مخطوطات‌ خزائن‌ کتب‌ الاوقاف‌، بغداد، ۱۳۷۲ق‌/۱۹۵۳م‌.
۲۷. ↑ عبدالله‌ جبوری‌، فهرس‌ مخطوطات‌ حسن‌ الانکرلی‌، نجف‌، ۱۳۸۷ق‌/۱۹۶۷م‌.
۲۸. ↑ محمد اسعد طلس‌، الکشاف‌ عن‌ مخطوطات‌ خزائن‌ کتب‌ الاوقاف‌، بغداد، ۱۳۷۲ق‌/۱۹۵۳م‌.
۲۹. ↑ حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۱، ص۵۵۰.
۳۰. ↑ تیموریه‌، فهرست‌، ج۲، ص۱۵۰.
۳۱. ↑ سید، خطی‌، ج۳، ص۴۸.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن رجب»، ج۳، ص۱۲۲۹.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن هشتم | فقهای حنبلی | محدثین اهل سنت
جعبه ابزار