ابن‌خصیب ابوبکر حسن بن خصیب بغدادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوبکر (ابوالحسین) حسن بن خصیب بغدادی کوفی قمی، مشهور به ابن‌خصیب (زنده در قرن سوم هجری)، از منجمان ایرانی‌تبار در
قرن سوم هجری قمری بود.
ابوبکر (ابوالحسین) حسن بن خصیب بغدادی کوفی قمی، مشهور به ابن‌خصیب، اخترشناس ایرانی‌تبار بود.
ابن‌طاووس او را ابن‌ابی‌الخصیب و از دانشمندان
شیعه اهل
قم و مقیم
کوفه برشمرده است.
از زادگاه و جزئیات زندگی وی آگاهی دقیقی در دست نیست و آن‌طور که از نوشته خود وی در کتاب
الموالید بر می‌آید،
ابوالعنبس صیمری منجم را در سال ۲۳۰ هـ ملاقات کرده است.
بدین‌ترتیب، می‌توان چنین نتیجه گرفت که ابن‌خصیب در نیمه دوم سده سوم زنده بوده است، از این‌رو گفته
اسماعیل پاشا که تاریخ درگذشت او را در حدود ۱۹۰ هـ ذکر کرده،
درست به نظر نمی‌رسد. به هر حال او در احکام نجوم مهارت و شهرت بسیاری داشت و به عربی و فارسی می‌نوشت.
پیش از آنکه به
علم هیئت بپردازد، به تحقیق و مطالعه در سعد و نحس ستارگان علاقه خاصی داشت و در پیش‌گویی نیز توانا بود، اما پیش‌گویی‌های او اغلب نادرست بود.
ابن‌خصیب دارای تصنیفاتی در صناعت نجوم می‌باشد و آثار وی در شمار بزرگ‌ترین کتاب‌های احکام نجوم مورد پذیرش ملل دیگر قرار گرفت.
از آثار او کار مهتر یا الکار مهتر دائرة المعارفی نجومی است که
ابن‌ندیم آن‌را شامل چهار کتاب المدخل الی علم الهیئه،
تحویل سنی العالم،
الموالید و
تحویل سنی الموالید می‌داند.
گذشته از آثار یاد شده،
قفطی کتاب‌های قضیب الذهب و النکت و المنشور را به ابن‌خصیب نسبت می‌دهد
که به نظر می‌رسد دچار اشتباه شده، زیرا در هیچ‌یک از مآخذ دیگر که آثار ابن‌خصیب را نوشته‌اند، به کتاب‌های مذکور اشاره نشده است.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۴۶، برگرفته از مقاله «حسن بن خصیب بغدادی».
