ابن‌حبیب شرف‌الدین بن عبدالقادر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌حَبیب، شرف الدین بن عبدالقادر بن برکات بن ابراهیم (پس از
۱۰۰۵ق/ ۱۵۹۷م)،
فقیه حنفی، مفسر،
نحوی از مردم
غزّه (در جنوب
فلسطین ) است.
از زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. تنها مطلبی که درباره او نقل کرده‌اند تبادل
نامه‌های علمی با
شیخ حسن بورینی (د ۱۰۲۴ق/ ۱۶۱۵م) است که در نامه‌ای از ابن حبیب راجع به نکته‌ای در تفسیر ابوالسعود بن محمد عمادی
مفتی قسطنطنیه بر
آیه ۱۶
سوره فرقان سؤال کرد و ابن حبیب در پاسخ آن رساله‌ای به نام "ارواء الصادی فی الجواب عن ابی السعود العمادی" نوشت. بورینی در آن تأمل کرد، پاره‌ای از جواب را ستود و برخی دیگر را رد نمود و نظرات خود را در یک رساله برای ابن حبیب ارسال داشت. آنگاه شرف‌الدین رساله دیگری موسوم به "الارج العبهری و الجادی فی الدفع عن ارواء الصادی"در جواب ایراد بورینی و شرح بیشتر گفتار ابوالسعود نوشت و این ۳ رساله را به ترتیب زمان نگارش در یک کتاب گرد آورد و نامش را "محاسن الفضائل بجمع الرسائل" نهاد.
تاریخ درگذشت ابن حبیب معلوم نیست، لیکن از تاریخ اتمام تعلیقه‌اش بر کتاب "الاشباه و النظائر" چنین برمی‌آید که تا
سال ۱۰۰۵ق زنده بوده است.
آثار او عبارتند از:
۱. "تحریر الافکار فی مسألة الاقرار" که در کتابخانه ظاهریه
دمشق موجود است.
۲. "تنویر البصائر در
علم اصول" که حاشیه‌ای است بر "الاشیاء و النظائر"، تألیف ابن نُجیم
از این اثر نسخه‌هایی در کتابخانه‌های خدیویه،
تیموریه،
ظاهریه
موجود است.
۳. "رسالة فی عصمة الانبیاء" که نسخه‌ای از آن در کتابخانه قلیچ علی پاشا (
ترکیه ) وجود دارد.
۴. "قواطع البرهان فی توجیه مسألة قاضی خان" که نسخه‌ای از آن در کتابخانه بریل نگهداری می‌شود. گویا او تحریراتی بر کتاب "دُرّر و غُرّر" در
علم فقه نیز داشته است.
(۱) تیموریه، فهرست.
(۲) حاجی خلیفه، کشف الظنون، استانبول، ۱۹۴۱م.
(۳) خدیویه، فهرست.
(۴) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت، ۱۹۸۶م.
(۵) محمد امین محبی، خلاصة الاثر، قاهره، ۱۲۸۴ق/ ۱۸۶۷م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «شرف‌الدین ابن‌حبیب»، ج۳، ص۱۰۸۲.
