• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌ارمنازی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اِبْن اَزْمَنازی، ابوالفرج غیث بن علی بن عبدالسلام صوری (۴۴۳-۵۰۹ق /۱۰۵۱- ۱۱۱۵م)، مورخ، محدث ، ادیب و نویسنده شامی می‌باشد.


ابن ارمنازی به خط زیبا و نوشته های فراوانش شهرت دارد. تبار او از ارمناز (شهرکی قدیمی در حدود ۵ فرسنگی حلب ) بود و در صور به تدریس و خطابه و نقل حدیث اشتغال داشت
[۱] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
[۲] ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷.
[۳] ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، ج۴، ص۲۴، قاهره، ۱۳۵۰ق.
و از خطیب بغدادی (۳۹۲-۴۶۳ق/ ۱۰۰۲-۱۰۷۱م) حدیث شنید
[۴] ابن اثیر علی، اللباب، ج۱، ص۳۴، قاهره، ۱۳۵۷ق.
و هر دو از یکدیگر در تاریخ ، حدیث، شعر و ادب روایت کردند
[۵] ذهبی شمس الدین محمد، العبر، ج۴، ص۱۸، به کوشش صلاح الدین منجد، کویت، ۱۹۶۳م.
[۶] ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.

ابوالفرج واپسین سال های زندگانی خود را در شهر دمشق نزد شاگردش ابن عساکر (۴۹۹-۵۷۱ق /۱۱۰۵- ۱۱۷۵م) گذراند و در همان شهر بدرود حیات گفت و در مقبره باب الصغیر به خاک سپرده شد.
[۷] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.


وی ابتدا به تدوین تاریخی برای شهر صوُر همت گماشت،
[۸] ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
[۹] سخاوی محمد، الاعلان بالتوبیخ، ج۱، ص۲۶۷، به کوشش فرانتز روزنتال و صالح احمد العلی، بغداد، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
اما آن را ناتمام گذاشت.
[۱۰] زرکلی خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹، بیروت، چ ۲، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م.
وی تاریخی نیز برای دمشق به نام «کتاب دمشق» نوشته بوده است.
[۱۱] یاقوت، بلدان، ج۲، ص۵۹۱.
از این دو کتاب نسخه ای در دست نیست،
[۱۲] منجد صلاح الدین، معجم، ج۱، ص۳۳، الموّرخین الدمشقیین، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۸م.
لیکن ابن عساکر از نوشته های وی در جای جای کتاب مشهور خود « تاریخ مدینه دمشق » نقل کرده است.
ابن ارمنازی در جست و جوی حدیث به مصر و جاهای دیگر سفر کرد و در راه جمع و تدوین آن بسیار کوشید و اُنس فراوان با آن گرفت.
[۱۳] سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۱، ص۱۷۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
[۱۴] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
با این همه، در حدیث و فقه از او کتابی بر جای نمانده است.

با آن‌که پدرش ابوالحسن ارمنازی (۳۹۶-۴۷۸ق /۱۰۰۵- ۱۰۸۵م) شاعری مشهور و دخترش «اُم علی تقیّة صوریّة» (۵۰۵ -۵۷۹ق /۱۱۱۱- ۱۱۸۳م) شاعری نامدار و خوش قریحه
[۱۵] ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷-۲۹۹.
و خود او نیز شعر دوست بود
[۱۶] ابن عساکر علی، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش شکری فیصل و دیگران، دمشق، ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م، فهرست های مجلدات (ذیل «غیث بن علی»).
و ظاهراً شعر نیز می‌گفت، اما به شاعری شهرت نیافت.
فقط ابن عساکر ضمن اشاره به روایت دو بیت از شعر او توسط خطیب بغدادی، ۳ بیت از سروده هایش را که خود از او شنیده بوده، نقل کرده است.
[۱۷] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.


(۱) ابن اثیر علی، اللباب، قاهره، ۱۳۵۷ق.
(۲) ابن خلکان، وفیات.
(۳) ابن عساکر علی، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش شکری فیصل و دیگران، دمشق، ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م، فهرست های مجلدات (ذیل «غیث بن علی»).
(۴) ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۰ق.
(۵) ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
(۶) ذهبی شمس الدین محمد، العبر، به کوشش صلاح الدین منجد، کویت، ۱۹۶۳م.
(۷) زرکلی خیرالدین، الاعلام، بیروت، چ ۲، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م.
(۸) سخاوی محمد، الاعلان بالتوبیخ، به کوشش فرانتز روزنتال و صالح احمد العلی، بغداد، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
(۹) سمعانی عبدالکریم، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
(۱۰) منجد صلاح الدین، معجم، الموّرخین الدمشقیین، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۸م.
(۱۱) یاقوت، بلدان.

۱. ↑ یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
۲. ↑ ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷.
۳. ↑ ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، ج۴، ص۲۴، قاهره، ۱۳۵۰ق.
۴. ↑ ابن اثیر علی، اللباب، ج۱، ص۳۴، قاهره، ۱۳۵۷ق.
۵. ↑ ذهبی شمس الدین محمد، العبر، ج۴، ص۱۸، به کوشش صلاح الدین منجد، کویت، ۱۹۶۳م.
۶. ↑ ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
۷. ↑ یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.
۸. ↑ ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
۹. ↑ سخاوی محمد، الاعلان بالتوبیخ، ج۱، ص۲۶۷، به کوشش فرانتز روزنتال و صالح احمد العلی، بغداد، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
۱۰. ↑ زرکلی خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹، بیروت، چ ۲، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م.
۱۱. ↑ یاقوت، بلدان، ج۲، ص۵۹۱.
۱۲. ↑ منجد صلاح الدین، معجم، ج۱، ص۳۳، الموّرخین الدمشقیین، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۸م.
۱۳. ↑ سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۱، ص۱۷۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
۱۴. ↑ یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
۱۵. ↑ ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷-۲۹۹.
۱۶. ↑ ابن عساکر علی، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش شکری فیصل و دیگران، دمشق، ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م، فهرست های مجلدات (ذیل «غیث بن علی»).
۱۷. ↑ یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ارمنازی»، ج۲، ص۸۷۷.    


رده‌های این صفحه : ادیبان | تراجم | مورخین
جعبه ابزار