ابن‌ابی‌دینار ابوعبدالله محمد بن ابی‌‌القاسم رعینی قیروانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ اَبی دینار، ابوعبدالله محمّد بن ابی القاسم رُعَینی قیروانی، (زنده در ۱۱۱۰ق/۱۶۹۸م) منسوب به ابوالمهاجر دینار، فاتح معروف
،
ادیب،
شاعر،
قاضی و
مورخ تونسی می‌باشد.
از تاریخ ولادت و
مرگ و زندگی او آگاهی در دست نیست، اما گفته‌اند که از خاندانی نژاده‌برخاست که‌دارای مناصب‌دولتی ومقامات علمی‌بودند.
ابن ابی دینار نزد برخی از دانشمندان روزگار خویش چون ابن الشیخ
محمد فتاته و شیخ
علی بن عبدالواحد انصاری دانش آموخت و بر مسند قضای سوسه و قیروان دست یافت.
از او تألیفاتی برجای مانده است چون:
رضاب العقیق فی الرّوض الانیق فی مجاراة الاخوان و
احوال الصّاحب و الصّدیق، و کتابی در
ادبیات به نام
هدایة المتعلّم.مهمترین اثر او
المؤنس فی تاریخ افریقیه و
تونس نام دارد
و چنانکه خود وی گفته، پس از مرگ فرزندش به نگارش آن دست زد و در
شعبان سال ۱۹۰۲ آن را به پایان برد.
این
کتاب دارای ۷ باب و یک
خاتمه است، بدین قرار: ۱. در وصف
تونس؛ ۲. در وصف افریقیه؛ ۳. درباره جنگ‌های مسلمانان برای تصرف افریقیه؛ ۴. در
تاریخ دولت عبیدیّه؛ ۵. در تاریخ امرای صنهاجه؛ ۶. در تاریخ دولت حفصیّه؛ ۷. در بیان فرمانروایی عثمانی‌ها در
تونس، و نیز خاتمه درباره برخی رویدادهای متأخر.
ابن ابی دینار از اشعار خود ۳
قصیده را که در ستایش امیر علی بای بن مرادبای (از خاندان‌های حکومتی
تونس) سروده، در کتاب خویش آورده است.
المؤنس نخستین بار در ۱۲۸۶ق/۱۸۶۹م در
تونس منتشر شد و قبل از آن در ۱۲۷۰ق/۱۸۵۴م پلیسیه۱ و رموزا ۲ آن را به
فرانسه ترجمه و منتشر کرده بودند.
(۱) ابن ابی دینار، محمد،
المؤنس، به کوشش محمد شمام،
تونس، ۱۳۸۷ق.
(۲) شمام، محمد، مقدمه بر
المؤنس مؤنس، حسین، فتح العرب للمغرب، قاهره، ۱۹۷۹م.
(۳) نیفیر، شیخ محمد، عنوان الاریب عمّا نشأ بالمملکة النّونسیّة من عالم ادیب،
تونس، ۱۳۵۱ق.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۸۰۵.
