• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌ حبیب (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: ابن‌ حبیب.

ابوجعفر محمد بن حبیب بغدادی (م ۲۴۵ق)، معروف به ابن حبیب، که رجال‌شناسان اهل‌سنت او را عالم به انساب و اخبار عرب، لغت‌شناس، شاعر، حافظ حدیث و موثق معرفی کرده‌اند.


ابوجعفر محمد بن حبیب بن امیة بن عمرو بغدادی‌ هاشمی محبری، معروف به ابن حبیب، زادگاه و محل سکونت وی بغداد بود
[۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۸۱.    
و به خاطر اینکه از موالی بنی عباس بوده،‌ هاشمی لقب گرفته و به سبب تالیف کتاب المُحبّر، محبری نامیده شده است. رجال‌شناسان او را عالم به انساب و اخبار عرب، لغت شناس، شاعر، حافظ حدیث و موثق معرفی کرده‌اند و به رغم اینکه به ظاهر حبیب، پدر اوست، گفته‌اند: حبیب نام مادرش می‌باشد که قبل از ولادت محمد به دلیل ملاعنه از شوهرش جدا شده است.
[۲] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۳۶.    
[۳] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۷۶.    
وی از هشام بن محمد کلبی، قطرب، ابوعبیده، ابویقظان و ابن اعرابی روایت کرده و محمد بن احمد بن ابی عرابه و ابوسعید سکری از او روایت کرده‌اند.
[۴] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۷۶.    
ابن حبیب از دوستان و همنشینان ثعلب بود و با اینکه چندین سال از ثعلب بزرگ‌تر بود، از حضور ثعلب به خاطر دانش او در مجلس خود بیم داشت و از املا خودداری می‌ورزید، به‌طوری که یک‌بار وی در توضیح بیتی از حسان فرو ماند و ثعلب به‌جای او پاسخ گفت.
[۵] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۷۶.    
همچنین بعضی درباره‌اش گفته‌اند که او آثار دیگران را می‌گرفت و به نام خود منتشر می‌ساخت. وی از دوستان پدر ابن رومی هم بوده است.
[۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۸۱.    


ابن حبیب در سال ۲۵۰ق یا ۲۴۵ق در سامرا از دنیا رفت.
[۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۳۲۵.    


آثار او عبارت‌اند از: الارحام التی بین رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اصحابه سوی العصبه اُمَّهات النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امهات اعیان بنی عبدالمطلب امهات السبعه من قریش النسب المحبر الامثال علی افعل و یسمی المنمق السعود و العمود العمائر و الربائع (در باب نسب) الموشح المختلف و المؤتلف (در اسامی و نسب قبایل) المقُتنی غریب الحدیث الانواء المُشَجَّر کتاب مَنْ استجیبت دعوته الموشا المُذَهَّبْ فی اخبار الشعراء و طبقاتهم نقائض جریر و عُمربن لَجا نقائض جریر و الفرزدق المفوف (العفوف) تاریخ الخلفاء کتاب مَن سُمّی ببیت قاله مقاتل الفرسان القاب الشعراء کُنَی الشعراء العقل السماة (المسماة) ایام جریر التی ذکرها فی شعره المقتبس الخیل (الحیل/الخلیل) النبات الالقاب (القاب القبائل کُلها) القاب الیمن و مُضَر و ربیعه و القبائل الکبیر و الایام (که برای فتح بن خاقان گرد آورده بود).
[۸] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۳۶.    
بسیاری از کتب وی امروزه در دست است مانند المحبر، المنمق، القاب الشعراء، امهات النبی، اسماء المغتالین که در مجموعه نوادر المخطوطات چاپ شده است.
[۹] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۲، ص۱۱۱.    
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۸، ص۴۲۳.    
[۱۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۰، ص۱۳۹.    
[۱۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۷۸.    
[۱۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۳۰۲.    
[۱۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۴.    
[۱۵] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۷۴.
[۱۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۷۴.    
[۱۷] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۵۹.
[۱۸] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۳۰۶.


۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۸۱.    
۲. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۳۶.    
۳. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۷۶.    
۴. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۷۶.    
۵. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۷۶.    
۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۴۸۱.    
۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۳۲۵.    
۸. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۳۶.    
۹. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۲، ص۱۱۱.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۸، ص۴۲۳.    
۱۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۰، ص۱۳۹.    
۱۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۷۸.    
۱۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۳۰۲.    
۱۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۴.    
۱۵. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۷۴.
۱۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۷۴.    
۱۷. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۵۹.
۱۸. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۳۰۶.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۷۳، برگرفته از مقاله «محمد بغدادی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 245 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | شاعران بغداد قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | لغت‌شناسان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | محدثان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مورخان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | نسب‌شناسان قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار