ابن هذیل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«ابن هذیل، علی بن عبدالرحمن بن هذیل فزاری اندلسی»، ادیب و نویسند سده ۸ ق/ ۱۴ م است.
آن چه درباره او می‌دانیم، از دوران
حکومت محمد پنجم، ابن یوسف بن اسماعیل نصری، معروف به
الغنی بالله (۷۵۵- ۷۶۰ و ۷۶۳- ۷۹۳ ق) آغاز می‌شود و البته اگر کتاب‌های وی به دست ما نمی‌رسید، شاید این اندک اطلاع را نیز از او نمی‌داشتیم، چنان که حتی
ابن خطیب که خود در دربار محمد پنجم بوده است، در تالیف مشهور خود، «
الاحاطه» نامی از او نبرده است و این مساله شاید بتواند نشانی از خردسالی وی در آن زمان باشد. محمد پنجم همانند دیگر سلاطین بنی نصر درگیری‌هایی با شاهان عیسوی قشتاله داشته است. از این روی وی برای شورانیدن مردم بر دشمن از تالیف کتابی که روح جنگاوری را در ایشان برانگیزد، استقبال می‌کرده و
ابن هذل با نوشتن «
تحفه الانفس»، نقش خود را در این زمینه به خوبی ایفا کرده است. وی کتاب دیگری نیز برای محمد پنجم، با عنوان «مقالات الادباء» نوشته است. بعدها محمد هفتم، معروف به مستعین از او خواست تا کتاب دیگری دربار جنگاوری بنویسد، اما این بار وی تنها به تلخیص اثر پیشین خود، «تحفه»، پرداخت و آن را «حلیه الفرسان» نامید. از این زمان به بعد هیچ گونه اطلاعی از او در دست نداریم.
وی در مقام یک ادیب، با آثار شرق اسلامی و همچنین حکمت یونان آشنا بوده و در جای جای کتب خود، برای تایید گفته‌های خویش، به سخنان بزرگان استشهاد کرده است. در این میان می‌توان از افرادی چون
متنبی،
عنتره،
بحتری،
ابن نباته و نیز
بقراط،
افلاطون و
ارسطو نام برد. استفاده او از کتاب‌های قدما که عناوین برخی از آن‌ها را خود در آغاز تحفه یاد کرده است و همچنین آثاری همچون «کامل مبرد» و «
عیون المعارف» مسعودی، که در جاهایی از کتاب هایش، از آن‌ها بهره برده است، چیره دستی او را در علم و ادب نشان می‌دهد.
وی همچنین در حدیث، دستی قوی داشته و در کتاب «
عین الادب»، به ویژه در بخش نخست آن، علاوه بر
شعر و
حکمت، توانایی‌اش در حدیث نیز آشکار است. با در نظر گرفتن تمامی اوصافی که گذشت و با مدد گرفتن از متن کتاب‌هایش همچون «
تحفه» و «عین الادب»، زبردستی او را می‌توان در جمع آوری، کنار هم قراردادن، اتفاد بجا و به عبارتی، فراهم آوری نکات و ظرایف ادب و علوم دیگر چون حدیث دانست.
۱.
تحفه الانفس و شعار سکان الاندلس.
۲.
حلیه الفرسان و شعار الشجعان.
۳.
تذکرة من اتقی.
۴.
عین الادب و السیاسة وزین الحسب والریاسة.
مقالات الادباء و مناظرات النجباء.
تحفة الانفس و شعار سکان الاندلس (کتاب)
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
