ابن مدینی (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالحسن علی بن عبدالله سعدی (
۱۶۲-
۲۳۴ق)، مشهور به ابن مدینی، از راویان و مفسران
قرن سوم هجری قمری در
بصره بود.
ابوالحسن علی بن عبدالله بن جعفر بن نجیح سعدی بصری، مشهور به ابن مدینی،
ابن حبان می‌نویسد: نیاکان ابن مدینی از مردمان
مدینه بودند، اما خودش در سال ۱۶۲ق در
بصره به دنیا آمد و در همان‌جا بزرگ شد و به فراگیری
علوم حدیث مشغول، و جزء مشاهیر عصر خویش در آن علوم گردید.
به گفته
ابن عدی، مدینی در فراگیری حدیث چنان موفق بود که استادان مهم او چون
ابن عیینه و قطان وی را بر دیگر شاگردان برتری می‌دادند و خود نیز از او بهره‌ها گرفته‌اند.
پدرش از علمای مشهور اهل حدیث بود. او از پدرش و
حماد بن زید،
جعفر بن سلیمان و
یزید بن زریع و بسیاری دیگر حدیث شنیده است. وی زمانی به
بغداد رفت و در آنجا به تدریس حدیث پرداخت.
از شاگردان و راویان او می‌توان از بزرگانی همچون
احمد بن حنبل،
ابویحیی صاعقه،
ابوعبدالله بخاری،
ابوحاتم،
ابوداود نام برد. او تا آنجا مورد توجه قرار داشت که در موارد اختلاف علمی میان محدثانی چون احمد بن حنبل و
یحیی بن معین داوری می‌کرد، اما رفته رفته به جهت اعتقاد به
خلق قرآن، منزلت گذشته خود را در میان اصحاب حدیث از دست داد و اظهارنظرهایش پذیرفته نمی‌شد.
به‌نظر می‌رسد این گفته خطیب در شرایط و موقعیت خاصی بوده است، به دلیل اینکه
نووی بر جلالت و امامت ابن مدینی در عالم حدیث، ادعای
اجماع کرده است.
برخی نقل کرده‌اند که ابن مدینی در بغداد اظهار
تسنّن می‌کرد، ولی در بصره ادعای شیعه‌گری داشت و از مناقب
امام علی (علیه‌السّلام) سخن می‌گفت و بدین‌وسیله در میان بصریان دوستی با علی (علیه‌السّلام) را تشویق و ترویج می‌کرد.
او در سال ۲۳۴ق در
سامرا از دنیا رفت و در محله عسکریه به خاک سپرده شد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۴۱، برگرفته از مقاله «علی سعدی».
