ابن عبدون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ عُبْدون، ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز (د ۴۲۳ق/۱۰۳۲م)، مشهور به ابن عبدون و ابن حاشر،
فقیه و
محدّث امامی می‌باشد.
از جزئیات زندگی ابن عبدون اطلاع چندانی در دست نیست. در مورد اوایل تحصیل او این مقدار می‌دانیم که در ۳۴۸ق/۹۵۹م با
ابن زبیر قْرَشی ملاقات داشته و از وی بهره برده است
و با توجه به برخی گزارش‌های پراکنده‌ای که از حضور وی در
بغداد رسیده
و با توجه به اینکه غالب مشایخ و راویان او بغدادی بوده‌اند، می‌توان
حدس زد که بخش عمده‌ای از
عمر خویش را در آن‌جا سپری کرده است. به گفته
ابن ماکولا،
ابن عبدون برای استماع
حدیث به نقاط مختلفی سفر کرده که از آن میان حضور وی در تِنّیس (از شهرهای
مصر) و استماع
کتاب کافی کلینی در آن‌جا قابل ذکر است.
از مشایخ وی می‌توان
ابوغالب زُراری،
ابوبکر دوری،
ابن قولویه قمی،
ابن داوود قمی،
ابوالفرج اصفهانی،
ابن جعابی،
ابن جنید اسکافی،
ابن حمزه طبری،
ابوطالب انباری،
سهل بن احمد دیباجی،
دعلج بن احمد سجستانی و
ابوالمفضّل شیبانی را نام برد.
از راویان او نیز
نجاشی،
شیخ طوسی،
ابن غضائری و
جعفر بن محمد دوریستی شایان ذکرند
گفتنی است که نجاشی
در باب
توثیق یا
تضعیف وی سخنی نگفته و طوسی
نیز تنها او را به کثرت استماع و روایت
حدیث وصف کرده است.
به گفته نجاشی ابن عبدون علاوه بر
فقه و
حدیث در
ادبیات نیز تبحر داشته و آن را نزد استادان بنام عصر خود فراگرفته بوده است. آثاری همچون اخبار السید بن محمد (
سید اسماعیل حمیری )، تاریخ، تفسیر خطبه فاطمه علیهاالسلام، عمل الجمعه و الحدیثین المختلفین، به ابن عبدون نسبت داده شده
که امروزه نشانی از آنها در دست نیست.
همچنین
ابن ماکولا از کتاب فهرست وی یاد کرده و افزوده است که نسخه‌ای از آن را دیده که مفصل نیز بوده است. این کتاب مورد استفاده طوسی در
الفهرست و نجاشی در رجال
قرار گرفته است.
طوسی در
امالی مجموعه‌ای از احادیث ابن عبدون را نقل کرده، امّا روشن نیست آنها را از کدامین اثر وی برگرفته بوده است. نیز
ابن شهر آشوب در
مناقب،
از یکی از آثار ابن عبدون استفاده کرده است که عنوان آن دانسته نیست. کتابی با عنوان آداب الحکماء نیز به وی نسبت داده شده است.
(۱) آقابزرگ، الذریعة.
(۲) ابن حجر عسقلانی، احمد، تبصیر المنتبه، به کوشش علی محمّد بجاوی و محمد علی نجار، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م.
(۳) ابن شهر آشوب، محمد، مناقب آل ابی طالب، به کوشش هاشم رسولی محلاتی، قم، چاپخانه علمیه.
(۴) ابن ماکولا، علی، الاکمال، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
(۵) بغدادی، هدیة.
(۶) جامع الاخبار، منسوب به محمد بن محمد شعیری، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۲م.
(۷) حاجی خلیفه، کشف.
(۸) طوسی، محمد، الامالی، بغداد، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
(۹) طوسی، محمد، رجال، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/ ۱۹۶۱م.
(۱۰) طوسی، محمد، الغیبة، نجف، ۱۳۸۵ق.
(۱۱) طوسی، محمد، الفهرست، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، کتابخانه مرتضویه.
(۱۲) طوسی، محمد، «مشیخه تهذیب الاحکام»، همراه تهذیب الاحکام طوسی، به کوشش حسن خرسان، نجف، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۳م.
(۱۳) عمادالدین‌ِ طبری، محمد، بشارة المصطفی، نجف، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۳م.
(۱۴) نجاشی، احمد، رجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
(۱۵) تستری، عبدالله، الضعفاء، نسخه خطی کتابخانه آیت الله مرعشی، شم (۲) ۱۵۵.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌عبدون»، ج۴، ص۱۴۸۶.
