ابن ابی‌السرور بکری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَکری، ابن ابی‌السُرور، نام دو
مورخ عرب از خاندانی نامی از مشایخ
مصری طریقه بَکریّه (از فروع
طریقه شاذلیه ) می‌باشد.
۱) محمد بن ابی‌السرور بن محمد بن علی صِدّیقی مصری (متوفی ۱۰۲۸).
آثار او عبارت است از:
عُیون
الاَخبار و نُزهَة‌الاَبصار، در تاریخِ عالم در دو بخش، که تلخیص آن تحفة
الظرفاء یا تذکرة
الظرفاء نام دارد؛ فیض‌المَنّان، دُررالاثمان فی اصل مَنبع
آل عثمان و المِنَح الرَّحمانیـّة با ضمیمه‌ای درباره
مصر به نام اللطائف الرَّبانیـّة، در تاریخ
ترکان عثمانی ؛ الفتوحات العثمانیـّة، درباره فتح مصر به دست عثمانی‌ها؛ تفریج‌الکُربَه فی دفع (یا رفع) الطَلْبه، درباره کوشش
محمد‌پاشا ، والی مصر، در ۱۰۱۷ برای لغو مالیاتی به نام «حق‌الطریق».
۲) محمد بن محمد بن ابی‌السرور، شمس‌الدین ابوعبدالله، فرزند بکری یادشده (ح ۱۰۰۵ـ ح۱۰۶۰).
آثار او عبارت است از: سَمیرالاَصحاب، در تاریخ جهان؛ الروضة المأنوسة و الروضة (یا النزهة) الزَهیَّة فی وُلاة مصرالقاهرة المُعِزِّیَّة، هر دو درباره تاریخ عمومی مصر؛ الکواکب السّائرة، در تاریخ مصر که با تفصیل بیشتری دوره عثمانی را تا ۱۰۴۵/ ۱۶۳۴ دربرمی‌گیرد.
این اثر را که هنوز به چاپ نرسیده، سیلوستر دوساسی به
فرانسوی ترجمه کرده است که در «یادداشت‌ها و خلاصه‌هایی از نسخ خطی کتاب‌خانه سلطنتی» منتشر شده است (بر اساس همین ترجمه، هانیش آن را به
آلمانی بر گردانید و در ۱۷۹۱ در هیلدبورگس هاوزن منتشر کرد).
مارسل در تألیفش به نام «تاریخ مصر» از این کتاب و نیز اثر مصطفی بن ابراهیم که حوادث را تا ۱۱۶۸/ ۱۷۵۴ دنبال کرده، بهره فراوان برده است.
اثر دیگر بکری التحفة البَهیّة، درباره فتح مصر به دست عثمانی‌هاست؛ قَطف‌الاَزهار که تلخیصی است از خِطَط مَقریزی (این کتاب را گاه به عمویش، شمس‌الدین ابوالحسن محمد بن زین العابدین بن محمد بن علی (متوفی ۱۰۸۷)، نسبت داده‌اند)
الدُّر الجُمانی که زندگی‌نامه شیخ
صوفی العَجَمی الکورانی (مقصود جمال‌الدین ابوالمحاسن یوسف بن عبدالله بن عمر کردی گورانی عجمی (متوفی ۷۶۸)) است)؛ و دُرَرالاعالی در
تصوف .
(۱) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، استانبول ۱۹۵۵، ج ۲، ستون ۲۱۶.
(۲) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، چاپ فلوگل، لایپزیگ ۱۸۳۵ـ۱۸۵۸، ش ۲۶۱۹، ۴۹۸۱، ۸۴۵۸، ۹۳۲۵، ۱۳۱۵۲.
(۳) محمد امین بن فضل الله محبی، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج ۱، ص ۱۱۷.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله « ابن ابی‌السرور بکری»، شماره۱۲۲۶.
