ابن ابی الزنّاد (دائرةالمعارف‌مؤلفان‌اسلامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابومحمد عبدالرحمان بن عبدالله بن ذَکْوان مدنی (
۱۰۰-
۱۷۴ق)، معروف به ابن ابی الزنّاد از فقها و محدثان برجسته
اهل‌سنت قرن دوم هجری قمری در
مدینه و
بغداد بود.
ابومحمد عبدالرحمان بن عبدالله بن ذَکْوان قرشی بغدادی مدنی، معروف به ابن ابی الزنّاد، اهل مدینه
و از موالی
آل عثمان بن عفّان بود
و به سال ۱۰۰ق
در مدینه به دنیا آمد.
علوم خویش را از اساتید بسیاری فراگرفته که از آن میان کسانی چون پدرش
عبدالله بن ذکوان،
موسی بن عقبه،
هشام بن عروه و
نافع را می‌توان نام برد. او از فقها و محدثان برجسته اهل‌سنت بود.
در آغاز و سالیان متمادی در مدینه می‌زیست، ولی سرانجام به بغداد مهاجرت کرده و ساکن آنجا گردید و به تدریس و نشر حدیث اشتغال یافت.
ابن ابی زناد دارای شاگردان بسیاری بود که از آن جمله‌اند:
عبدالملک بن جریج،
احمد بن یونس و
سعید بن منصور که از او حدیث شنیده و روایاتی نقل کرده‌اند.
گفته شده که وی محدثی ضعیف بود.
در آن ایامی که در مدینه می‌زیست، بین او و
عبدالله بن محمد بن سمعان نزاع و مشاجره‌ای درگرفت و سرانجام با شهادت شهود محکوم شد و به دستور
محمد بن عبدالعزیز به زندان افتاد و متحمل هفده ضربه شلاق گردید.
پس از آزادی از زندان، مسئولیت جمع‌آوری مالیات شهر مدینه به او واگذار شد
که در این امر جانب افراد خیّر، با
ورع و محدثان را رعایت می‌کرد و هوادار ایشان بود.
پس از آن به بغداد منتقل شد و تا آخر عمر در آنجا زیست.
تالیفات او عبارت‌اند از: کتاب الفرائض کتاب رای الفقهاء السبعة من اهل المدینه و ما اختلفوا فیه
و نسخه‌ای از نافع که در موضوع قرائت است.
او سرانجام به سال ۱۷۴ق در بغداد درگذشت و در قبرستان باب التبن به خاک سپرده شد.
در تاریخ وفاتش اختلاف است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۴۱، برگرفته از مقاله «عبدالرحمان مدنی».
