ابن ابی اشعث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابن ابی اشعث (م. حدود
۳۶۰ق)
طبیب نامدار ایرانی
قرن چهارم هجری قمری بود. او بر آثار
جالینوس و
ارسطو تسلط داشت و آنها را به ابواب و فصول طبقه‌بندی کرد. پس از مهاجرت به
موصل و درمان پسر
ناصرالدوله حمدانی، به مقام بالایی دست یافت و تا پایان عمر در این شهر اقامت گزید و شاگردان بسیاری تربیت کرد. وی حدود سال ۳۶۰ هجری در موصل درگذشت و آثار متعددی در
طب از خود برجای گذاشت.
ابوجعفر احمد بن محمد بن محمد بن ابی الاشعث معروف به ابن
ابی الاشعث،طبیب نامدار قرن چهارم هجری و ایرانی بود.
وی فردی خردمند، دوستدار خیر و نیکی، آرام و با وقار، آگاه بر
فقه و دانا در
حکمت و
فلسفه بود. او بر کتب جالینوس تسلط داشت و بر اسرار و ظرایف آن آگاه بود. افزون بر شرح آثار جالینوس، آنها را به ابواب و فصول تفکیک و طبقه بندی کرد که تا پیش از این، سابقه نداشت. همچنین کتاب‌های
ارسطوطالیس و برخی دیگر از حکما را نیز شرح داد و فصل بندی کرد.
وی در اوایل عمر خود، آگاهی بر طب را اظهار نمی‌کرد تا اینکه به موصل رفت. گفته شده به موصل گریخت؛
اما علت آن بیان نشده است. او در حالی به موصل رسید که گرسنه و پریشان حال بود؛ ولی به زودی توانست با درمان پسر بیمار ناصرالدوله
حمدانی (م
۳۵۸ق) که طبیبان از درمان وی ناتوان شده بودند، به مقام و منزلت فراوانی دست یابد. پس از این تا پایان عمر در این شهر اقامت گزید و توانست شاگردان بسیاری در طب تربیت کند که ازجمله ایشان می‌توان به
احمد بن محمد بلدی و
محمد بن ثواب موصلی اشاره کرد.
وی دارای فرزندانی بود که از بین آنان
محمد در طب شهرت داشت. کتب وی در طب بی مانند توصیف شده است.
هجده اثر از
ابوجعفر نام برده شده است که عبارت‌اند از:
الادویه المفرده شامل سه مقاله است که
ابن ابی الاشعث آن را به درخواست شاگردانش
احمد بلدی و
محمد بن ثواب نوشت. نگارش این کتاب در سال
۳۵۳ هجری آغاز شد.
الحیوان، العلم الالهی شامل دو مقاله که در سال ۳۵۵ هجری به پایان رسید.
الجدری والحصبه والحمیقاء شامل دو مقاله است.
السرسام والبرسام ومداواتهما شامل سه مقاله که آن را برای شاگردش
محمد بن ثواب نگاشت و در سال ۳۵۵ هجری برای او املا کرد.
القولنج واصنافه ومداواته والادویة نافعة منه دو مقاله، البرص والبهق ومداواتهما دو مقاله، دو کتاب در صرع، الاستسقاء، ظهور الدم شامل دو مقاله، المالیخولیا، ترکیب الادویه، مقاله النوم والیقظه که آن را در پاسخ
احمد بن حسن بن فضاله بلدی نوشت.
الغادی والمغتذی شامل دو مقاله که آن را در
ارمنستان به سال
۳۴۸ هجری در
قلعه برقی به پایان رساند.
امراض المعدة ومداواتها، شرح کتاب الفرق جالینوس شامل دو مقاله که نگارش آن را در سال
۳۴۲ هجری تمام کرد. شرح کتاب الحمیات جالینوس.
ابوجعفر در حدود سال ۳۶۰ هجری در موصل درگذشت.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن
ابی اشعث»، ج۲، ص۶۷.
