ابزار تقویم (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تقویم که یکی از وسایل تعیین اوقات می باشد برای به دست آوردن آن ابزار و وسایلی وجود دارد.

---

۱.۱ - حج

مراسم حج تقویمی برای محاسبه سال در دوران حضرت شعیب علیه‌السّلام بوده است.
قال انی ارید ان انکحک احدی ابنتی هـتین علی ان تاجرنی ثمـنی حجج فان اتممت عشرا فمن عندک وما ارید ان اشق علیک ستجدنی ان شاء الله من الصــلحین.(شعیب) گفت: «من می‌خواهم یکی از این دو دخترم را به همسری تو درآورم به این شرط که هشت سال برای من کار کنی؛ و اگر آن را تا ده سال افزایش دهی، محبّتی از ناحیه توست؛ من نمی‌خواهم کار سنگینی بر دوش تو بگذارم؛ و ان شاء الله مرا از صالحان خواهی یافت» (. «حجج» جمع «حجة» است و چون هر سال یک حج انجام می‌شد مبنای سال قرار گرفت. )

۱.۲ - خورشید

ابزار تقویم بودن خورشید، آیه و نشانه تقدیر خدا می باشد.
فالق الاصباح وجعل الیل سکنـا والشمس والقمر حسبانـا ذلک تقدیر العزیز العلیم.او شکافنده صبح است؛ و شب را مایه آرامش، و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده است؛ این، اندازه‌گیری خداوند توانای داناست! .سپس اشاره به سومین نعمت و نشانه عظمت خود کرده : و خورشید و ماه را وسیله حساب در زندگى شما قرار داد (و الشمس و القمر حسبانا).
هو الذی جعل الشمس ضیاء والقمر نورا وقدره منازل لتعلموا عدد السنین والحساب ما خلق الله ذلک الا بالحق یفصل الایـت لقوم یعلمون.او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه‌هایی مقدّر کرد، تا عدد سالها و حساب (کارها) را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات (خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می‌دهد!
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونا ءایة الیل وجعلنا ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلا من ربکم ولتعلموا عدد السنین والحساب وکل شیء فصلنـه تفصیلا. ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم
الشمس والقمر بحسبان• والنجم والشجر یسجدان.خورشید و ماه با حساب منظّمی می‌گردند، •و گیاه و درخت برای او سجده می‌کنند!
زوال خورشید،وسیله‌ای برای شناختن وقت نماز ظهر می باشد که می توان وقت ظهر را تشخیص داد.
اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل..نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب (= نیمه شب‌) برپا دار؛ و همچنین قرآن فجر (= نماز صبح‌ ) را؛ چرا که قرآن فجر ، مشهود ( فرشتگان شب و روز) است! .
طلوع و غروب خورشید،از راههای تشخیص اوقات نماز می باشد.
فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل الغروب.در برابر آنچه آنها می‌گویند شکیبا باش، و پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب تسبیح و حمد پروردگارت را بجا آور،
گردش منظم خورشید، وسیله‌ای برای محاسبه زمان و اندازه گیری آن می باشد.
فالق الاصباح وجعل الیل سکنـا والشمس والقمر حسبانـا ذلک تقدیر العزیز العلیم.او شکافنده صبح است؛ و شب را مایه آرامش، و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده است؛ این، اندازه‌گیری خداوند توانای داناست!
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونا ءایة الیل وجعلنا ءایة النهار مبصرة... ولتعلموا عدد السنین والحساب..ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم.(بنا بر اینکه مقصود از «آیة اللیل» ماه و «آیة النهار» خورشید باشد.).
والشمس تجری لمستقر لهـا ذلک تقدیر العزیز العلیم• لا الشمس ینـبغی لها ان تدرک القمر ولا الیل سابق النهار وکل فی فلک یسبحون.•
الشمس والقمر بحسبان.(«بحسبان» از گردش یک دور کامل خورشید در مدار خود و از گردش ماه در ۲۸ روز، سال و ماه تشکیل می‌شود.)

۱.۳ - روز

گردش روز،از ابزاری دقیق برای تقویم و شمارش سال می باشد.
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونا ءایة الیل وجعلنا ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلا من ربکم ولتعلموا عدد السنین والحساب...ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم..و از این کار دو هدف داشتیم ((نخست اینکه از فضل پروردگارتان بهره گیرید)) (لتبتغوا فضلا من ربکم ).شبها به استراحت پردازید، و روزها به تلاش و کوشش و کار، و در پرتو آن از مواهب الهى بهره گیرید.هدف دیگر اینکه : ((عدد سالها و حساب کارهاى زمان بندى شده خود را بدانید)) (و لتعلموا عدد السنین و الحساب).
ویستعجلونک بالعذاب ولن یخلف الله وعده وان یومـا عند ربک کالف سنة مما تعدون.آنان از تو تقاضای شتاب در عذاب می‌کنند؛ در حالی که خداوند هرگز از وعده خود تخلّف نخواهد کرد! و یک روز نزد پروردگارت، همانند هزار سال از سالهایی است که شما می‌شمرید!
یدبر الامر من السماء الی الارض ثم یعرج الیه فی یوم کان مقداره الف سنة مما تعدون. امور این جهان را از آسمان به سوی زمین تدبیر می‌کند؛ سپس در روزی که مقدار آن هزار سال از سالهایی است که شما می‌شمرید بسوی او بالا می‌رود (و دنیا پایان می‌یابد).
تعرج الملـئکة والروح الیه فی یوم کان مقداره خمسین الف سنه.فرشتگان و روح (= فرشته مقرّب خداوند) بسوی او عروج می‌کنند در آن روزی که مقدارش پنجاه هزار سال است!

۱.۴ - سال

سال هم یکی از ابزارهای تقویم و تعیین ازمنه می باشد.
ویستعجلونک بالعذاب ولن یخلف الله وعده وان یومـا عند ربک کالف سنة مما تعدون.آنان از تو تقاضای شتاب در عذاب می‌کنند؛ در حالی که خداوند هرگز از وعده خود تخلّف نخواهد کرد! و یک روز نزد پروردگارت، همانند هزار سال از سالهایی است که شما می‌شمرید!
قـل کم لبثتم فی الارض عدد سنین• قالوا لبثنا یومـا او بعض یوم فسـل العادین.(خداوند) می‌گوید: «چند سال در روی زمین توقّف کردید؟» •(در پاسخ) می‌گویند: «تنها به اندازه یک روز، یا قسمتی از یک روز! از آنها که می‌توانند بشمارند بپرس!»
یدبر الامر من السماء الی الارض ثم یعرج الیه فی یوم کان مقداره الف سنة مما تعدون.امور این جهان را از آسمان به سوی زمین تدبیر می‌کند؛ سپس در روزی که مقدار آن هزار سال از سالهایی است که شما می‌شمرید بسوی او بالا می‌رود (و دنیا پایان می‌یابد).امور این جهان را از آسمان به سوی زمین تدبیر می‌کند؛ سپس در روزی که مقدار آن هزار سال از سالهایی است که شما می‌شمرید بسوی او بالا می‌رود (و دنیا پایان می‌یابد).
تعرج الملـئکة والروح الیه فی یوم کان مقداره خمسین الف سنه. فرشتگان و روح (= فرشته مقرّب خداوند)بسوی او عروج می‌کنند در آن روزی که مقدارش پنجاه هزار سال است!

۱.۵ - شب

گردش شب، ابزاری دقیق برای شمارش سال و تقویم می باشد.
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونا ءایة الیل وجعلنا ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلا من ربکم ولتعلموا عدد السنین والحساب وکل شیء فصلنـه تفصیلا. ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم.

۱.۶ - فجر

طلوع فجر یک معیاری جهت وقت آغاز امساک برای روزه می باشد.
... کلوا واشربوا حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر ثم اتموا الصیام الی الیل... ...و بخورید و بیاشامید، تا رشته سپید صبح ، از رشته سیاه (شب) برای شما آشکار گردد! سپس روزه را تا شب، تکمیل کنید! ... .سپس به بیان دومین حکم مى پردازد و مى گوید بخورید و بیاشامید تا رشته سپید صبح از رشته سیاه شب براى شما آشکار گردد (و کلوا و اشربوا حتى یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر).
به این ترتیب مسلمانان حق داشتند در تمام طول شب از خوردنیها و نوشیدنیها استفاده کنند، اما به هنگام طلوع سپیده صبح امساک نمایند.
طلوع فجر،ملاکی جهت تشخیص وقت نماز صبح می باشد.
اقم الصلوة... وقرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودانماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب(= نیمه شب‌) برپا دار؛ و همچنین قرآن فجر (= نماز صبح‌) را؛ چرا که قرآن فجر، مشهود ( فرشتگان شب و روز) است!
طلوع فجر، جداکننده شب از روز می باشد.
احل لکم لیلة الصیام الرفث الی نسائکم هن لباس لکم وانتم لباس لهن علم الله انکم کنتم تختانون انفسکم فتاب علیکم وعفا عنکم فالــن بـشروهن وابتغوا ما کتب الله لکم وکلوا واشربوا حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر ثم اتموا الصیام الی الیل ولا تبـشروهن وانتم عـکفون فی المسـجد تلک حدود الله فلا تقربوها کذلک یبین الله ءایـته للناس لعلهم یتقون. آمیزش جنسی با همسرانتان، در شبِ روزهایی که روزه می‌گیرید، حلال است. آنها لباس شما هستند؛ و شما لباس آنها (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید). خداوند می‌دانست که شما به خود خیانت می‌کردید؛ (و این کارِ ممنوع را انجام می‌دادید؛) پس توبه شما را پذیرفت و شما را بخشید. اکنون با آنها آمیزش کنید، و آنچه را خدا برای شما مقرر داشته، طلب نمایید! و بخورید و بیاشامید، تا رشته سپید صبح، از رشته سیاه (شب) برای شما آشکار گردد! سپس روزه را تا شب، تکمیل کنید! و در حالی که در مساجد به اعتکاف پرداخته‌اید، با زنان آمیزش نکنید! این، مرزهای الهی است؛ پس به آن نزدیک نشوید! خداوند، این چنین آیات خود را برای مردم، روشن می‌سازد، باشد که پرهیزکار گردند!
اقم الصلوة لدلوک الشمس الی غسق الیل وقرءان الفجر ان قرءان الفجر کان مشهودا. نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب (= نیمه شب‌) برپا دار؛ و همچنین قرآن فجر (= نماز صبح‌ ) را؛ چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است!
لیلة القدر خیر من الف شهر• تنزل الملـئکة والروح فیها باذن ربهم من کل امر• سلـم هی حتی مطلع الفجر.شب قدر بهتر از هزار ماه است! •فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر کاری نازل می‌شوند. •شبی است سرشار از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع سپیده!

۱.۷ - ماه

گردش ماه،وسیله‌ای مطمئن برای محاسبه و اندازه گیری زمان می باشد.
یسـلونک عن الاهلة قل هی موقیت للناس والحج...در باره «هلالهای ماه» از تو سؤال می‌کنند؛ بگو: «آنها، بیان اوقات (و تقویم طبیعی) برای (نظامِ زندگیِ) مردم و (تعیینِ وقتِ) حج است». و (آن چنان که در جاهلیّت مرسوم بود که به هنگام حج، که جامه احرام می‌پوشیدند، از درِ خانه وارد نمی‌شدند، و از نقبِ پشتِ خانه وارد می‌شدند، نکنید!) کارِ نیک ، آن نیست که از پشتِ خانه‌ها وارد شوید؛ بلکه نیکی این است که پرهیزگار باشید! و از درِ خانه‌ها وارد شوید و تقوا پیشه کنید، تا رستگار گردید!
فالق الاصباح وجعل الیل سکنـا والشمس والقمر حسبانـا ذلک تقدیر العزیز العلیم.او شکافنده صبح است؛ و شب را مایه آرامش، و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده است؛ این، اندازه‌گیری خداوند توانای داناست!
هو الذی جعل الشمس ضیاء والقمر نورا وقدره منازل لتعلموا عدد السنین والحساب...او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه‌هایی مقدّر کرد، تا عدد سالها و حساب (کارها) را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات (خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می‌دهد!
والقمر قدرنـه منازل حتی عاد کالعرجون القدیم• لا الشمس ینـبغی لها ان تدرک القمر ولا الیل سابق النهار وکل فی فلک یسبحون.و برای ماه منزلگاه‌هایی قرار دادیم، (و هنگامی که این منازل را طی کرد) سرانجام بصورت «شاخه کهنه قوسی شکل و زرد رنگ خرما» در می‌آید. •نه خورشید را سزاست که به ماه رسد، و نه شب بر روز پیشی می‌گیرد؛ و هر کدام در مسیر خود شناورند.
الشمس والقمر بحسبان.خورشید و ماه با حساب منظّمی می‌گردند،
ابزار تقویم بودن ماه،آیه و نشانه تقدیر خدا است.
فالق الاصباح وجعل الیل سکنـا والشمس والقمر حسبانـا ذلک تقدیر العزیز العلیم.او شکافنده صبح است؛ و شب را مایه آرامش، و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده است؛ این، اندازه‌گیری خداوند توانای داناست!
هو الذی جعل الشمس ضیاء والقمر نورا وقدره منازل لتعلموا عدد السنین والحساب ما خلق الله ذلک الا بالحق یفصل الایـت لقوم یعلمون.او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه‌هایی مقدّر کرد، تا عدد سالها و حساب (کارها) را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات (خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می‌دهد!
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونا ءایة الیل وجعلنا ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلا من ربکم ولتعلموا عدد السنین والحساب وکل شیء فصلنـه تفصیلا. ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم.
الشمس والقمر بحسبان• والنجم والشجر یسجدان..خورشید و ماه با حساب منظّمی می‌گردند•و گیاه و درخت برای او سجده می‌کنند!

۱.۷.۱ - گردش منظم ماه در مدار

گردش منظم ماه در مدار خویش، وسیله‌ای برای شمارش سالها می باشد.
هو الذی جعل الشمس ضیاء والقمر نورا وقدره منازل لتعلموا عدد السنین والحساب...او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه‌هایی مقدّر کرد، تا عدد سالها و حساب (کارها) را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات (خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می‌دهد! .سپس به یکى دیگر از آثار مفید وجود ماه اشاره کرده مى گوید: ((خداوند براى آن منزلگاه هائى مقدر کرد تا شماره سالها و حساب زندگى و کار خویش را بدانید)) (و قدره منازل لتعلموا عدد السنین و الحساب ).
وجعلنا الیل والنهار ءایتین فمحونا ءایة الیل وجعلنا ءایة النهار مبصرة لتبتغوا فضلا من ربکم ولتعلموا عدد السنین والحساب..ما شب و روز را دو نشانه توحید و عظمت خود قرار دادیم؛ سپس نشانه شب را محو کرده، و نشانه روز را روشنی‌بخش ساختیم تا (در پرتو آن،) فضل پروردگارتان را بطلبید (و به تلاش زندگی برخیزید)، و عدد سالها و حساب را بدانید؛ و هر چیزی را بطور مشخّص و آشکار، بیان کردیم..
هلالهای متفاوت ماه، ابزاری جهت شناختن موسم حج می باشد.
یسـلونک عن الاهلة قل هی موقیت للناس والحج..در باره «هلالهای ماه» از تو سؤال می‌کنند؛ بگو: «آنها، بیان اوقات (و تقویم طبیعی) برای (نظامِ زندگیِ) مردم و (تعیینِ وقتِ) حج است». و (آن چنان که در جاهلیّت مرسوم بود که به هنگام حج، که جامه احرام می‌پوشیدند، از درِ خانه وارد نمی‌شدند، و از نقبِ پشتِ خانه وارد می‌شدند، نکنید!) کارِ نیک، آن نیست که از پشتِ خانه‌ها وارد شوید؛ بلکه نیکی این است که پرهیزگار باشید! و از درِ خانه‌ها وارد شوید و تقوا پیشه کنید، تا رستگار گردید! («وقت» به معنای آخرین زمان فرض شده برای یک کار است.).

---