• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابراهیم بن محمد بصری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ابراهیم بن محمد بصری (قرن ۴ق)، از پیشوایان و مشایخ معتزله در بصره بود.



ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن عیّاش بصری، از پیشوایان و مشایخ بزرگ معتزله در بصره بود و علوم خویش را از استادانی چون ابوهاشم عبداللّه بن محمد جبائی۳۲۱ق) و ابوعلی بن خلاّد فراگرفت.
معتزله اعتقاد دارند مشرب اعتزال به بزرگانی چون واصل بن عطا و عمرو بن عبید می‌رسد. آن دو از بنیانگذاران و مؤسسان این مذهب بوده‌اند.ابواسحاق از کسانی است که خود در سلسله سند این ادعا قرار گرفته و آن را به نقل از ابوهاشم جبائی روایت کرده است.
وی فردی پرهیزکار و زاهد بود و زمانی نیز کرسی تدریس برپا کرد و اشخاص بسیاری از بغداد به سوی او در بصره می‌آمدند و در درس وی حاضر می‌شدند.


از میان شاگردان ابواسحاق می‌توان ابوعبداللّه بصری۳۶۷قابوالحسین بن نجیح بغدادی و عبدالجبار بن احمد بن عبدالجبار همدانی را نام برد.
[۴] بلخی، ابوالقاسم کعبی، باب ذکرالمعتزله، ص۴.
[۵] بلخی، ابوالقاسم کعبی، باب ذکرالمعتزله، ص۶۳.



ابواسحاق دارای آثار و تالیفاتی چون نقض کتاب ابن ابی بشر فی ایضاح البرهان و کتابی در امامت و برتری امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) بوده است.
[۷] بلخی، ابوالقاسم کعبی، باب ذکرالمعتزله، ص۶۳. .



درگذشت ابواسحاق به دست نیامد؛ ولی در سده چهارم می‌زیسته است.(دیگر منابع:
[۸] مهدی لدین ‌الله، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، ص۱۰۷.
[۹] مهدی لدین ‌الله، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، ص۱۰۹.
[۱۰] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء۴، ص۸۱.
[۱۱] ابن قدامة مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۴، ص۲۷۱.
[۱۲] ابن قدامة مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۴، ص۲۷۶.
[۱۳] العوا، عادل، المعتزله والفکر الحرّ، ص۶۱.
[۱۴] همدانی، عبدالجبار بن احمد، شرح الاصول الخمسه، ص۲۱۴.
)


۱. قاضی، عبد الجبار، المنیة و الامل، ج۱، ص۶۷.    
۲. قاضی، عبد الجبار، المنیة والامل، ص۹۰.    
۳. سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ج۴، ص۲۹۰.    
۴. بلخی، ابوالقاسم کعبی، باب ذکرالمعتزله، ص۴.
۵. بلخی، ابوالقاسم کعبی، باب ذکرالمعتزله، ص۶۳.
۶. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۲۱۴.    
۷. بلخی، ابوالقاسم کعبی، باب ذکرالمعتزله، ص۶۳. .
۸. مهدی لدین ‌الله، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، ص۱۰۷.
۹. مهدی لدین ‌الله، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، ص۱۰۹.
۱۰. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء۴، ص۸۱.
۱۱. ابن قدامة مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۴، ص۲۷۱.
۱۲. ابن قدامة مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۴، ص۲۷۶.
۱۳. العوا، عادل، المعتزله والفکر الحرّ، ص۶۱.
۱۴. همدانی، عبدالجبار بن احمد، شرح الاصول الخمسه، ص۲۱۴.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم بصری»، ج۲، ص۴۱.






جعبه ابزار