إِستَحوَذَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استحوذ: (قالُوا اَ لَمْ نَسْتَحْوِذْ) «استحوذ» در اصل، از مادّه
«حوذ» به معنای قسمت عقب ران‌های
شتر است؛
و چون به هنگامی که ساربان می‌خواهد شتر را به سرعت براند در پشت سر او قرار گرفته، به ران و پشت او می‌زند تا به سرعت حرکت کند. کلمه
«استحواذ» به معنای سوق دادن، تحریک کردن توام با تسلط و
استیلا آمده و در
آیه فوق نیز به همین معناست.
ترجمه و تفاسیر
آیات مرتبط با
إستحوذ:
(الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِن كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِّنَ اللّهِ قَالُواْ أَلَمْ نَكُن مَّعَكُمْ وَإِن كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُواْ أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُم مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا) (
منافقان كسانى هستند كه پيوسته انتظار مى‌كشند و اگر فتح و پيروزى از سوى خدا نصيب شما گردد، مى‌گويند: «مگر ما با شما نبوديم؟ پس ما نيز در افتخارات و غنايم شريكيم» و اگر بهره‌اى نصيب
کافران گردد، به آنان مى‌گويند: «مگر ما شما را به مبارزه و تسليم نشدن در برابر
مؤمنان، تشويق نمى‌كرديم؟! پس با شما شريك خواهيم بود»؛ خداوند در روز
رستاخیز، ميان شما داورى مى‌كند؛ و خداوند هرگز راهى براى تسلّط كافران بر مؤمنان قرار نداده است).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه «تربص» به معنای انتظار و کلمه «استحواذ» به معنای غلبه و تسلط است و این وصف دیگری برای این منافقین است که رابطه اتصال بین دو طائفه مؤمنین و کافران را حفظ نموده، هم از این طائفه می‌دوشند و هم از آن طائفه، تا ببینی کدامیک از دو طائفه پولدارتر باشد و یا برد با کدامیک از آن دو باشد، اگر برد با مؤمنین بود می‌گویند: ما با شما و از مؤمنین هستیم و باید که از این فتح و فیروزی و از این
غنیمت‌ها و سایر فوائد
جنگ سهمی برای ما منظور بشود و اگر برد با کفار باشد، می‌گویند: مگر این ما نبودیم که شما را بر مؤمنین غلبه داده و نگذاشتیم مؤمنین به شما آسیبی برسانند؟ و نیز نگذاشتیم مؤمنین
ایمان خود را به خورد شما داده، شما را به خود متصل سازند؟ پس بنا بر این باید که سهمی از آنچه نصیب شما شده به ما بدهید و یا می‌گویند: ما بر شما
منت داریم، برای اینکه این بهره‌ها را ما نصیب شما کردیم.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ) (
شیطان بر آنان مسلط شده و
یاد خدا را از خاطر آنها برده؛ آنان حزب شيطانند، بدانيد
حزب شیطان زيانكارانند).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه استحواذ به معنای
استیلاء و غلبه است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إستحوذ»، ص۴۱.
