إِخْوان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِخْوان: (اِخْوانَ الشَّیاطِینِ)تعبیر به
«اِخْوان» (برادران)
یا به خاطر این است که اعمالشان هم‌ردیف و هماهنگ اعمال
شیاطین است، همچون برادرانی که یکسان عمل می‌کنند؛ و یا به خاطر آن است که
قرین و همنشین شیطان در
دوزخ هستند.
ترجمه و تفاسیر
آیات مرتبط با
إِخْوان:
(إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا) (چرا كه تبذيركنندگان، برادران شياطينند؛ و
شیطان در برابر پروردگارش، بسيار ناسپاس بود).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كانُوا إِخْوانَ الشَّياطِينِ) تعليلى است بر نهى از
تبذیر، و معنايش اين است كه
اسراف مكن زيرا كه اگر اسراف كنى از مبذرين -كه برادران شيطانند- خواهى شد و گويا وجه برادرى مبذرين و اسراف كنندگان با شيطان‌ها اين باشد كه اسراف كاران و شيطان از نظر سنخيت و ملازمت مانند دو برادر مهربان هستند كه هميشه با همند، و ريشه و اصلشان هم يك پدر و مادر است هم چنان كه آيه شريفه
(وَ قَيَّضْنا لَهُمْ قُرَناءَ)،
«مبعوث مى‌كنيم براى آنها قرين‌هايى از شيطان‌ها» و آيه
(احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ أَزْواجَهُمْ) «بياوريد كسانى را كه
ظلم كردند و همزادهايشان را»، (كه مقصود از ازواج در اينجا همان قرناء در آيه قبلى است) و آيه
(وَ إِخْوانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الغَيِّ ثُمَّ لا يُقْصِرُونَ) «و (شياطين
انس و
جن) برادرانشان را (يعنى مردم فاسق هواپرست را) به راه
ضلالت و گمراهى مى‌كشند و در گمراه كردن بدكاران هيچ كوتاهى نمى‌كنند»، همين معنا را مى‌رساند و از همين جا معلوم مى‌شود كه تفسير آن مفسر
كه آيه را به
قرین و دوستان شيطان‌ها، تفسير كرده بهتر است از تفسيرى
كه ديگرى به معناى
اتباع و پيروان شيطان گرفته است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَالَّذِينَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ) (همچنين كسانى كه بعد از آنها
[بعد از
مهاجران و
انصار] آمدند و مى‌گويند: «پروردگارا! ما و برادرانمان را كه در
ایمان بر ما پيشى گرفتند بيامرز، و در دل‌هايمان
حسد و
کینه‌ای نسبت به
مؤمنان قرار مده؛ پروردگارا، تو رئوف و مهربانى»).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونا بِالْإِيمانِ) دعايى است به جان خودشان، و به جان مؤمنينى كه قبل از ايشان بودند، دعائى است به
مغفرت و اگر از
مسلمانان قبل از خود تعبير كردند به اخوان، براى اين بود كه اشاره كنند به اينكه ايشان را از خود مى‌دانند، هم چنان كه
قرآن در باره همه مسلمانان فرموده:
(بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ) (همه از هميد)، پس مسلمانان يكديگر را دوست مى‌دارند، همان طور كه خود را دوست مى‌دارند، و براى يكديگر دوست مى‌دارند، آنچه را كه براى خود دوست مى‌دارند و به همين جهت انصار بعد از آن
دعای خود گفتند:
(وَ لا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّكَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ) از خدا خواستند كه هيچ غلى، يعنى
عداوتی، از مؤمنين در دلشان قرار ندهد و در جمله
(لِلَّذِينَ آمَنُوا) همه مساله را نسبت به همه مؤمنين تعميم دادند، چه مؤمنين از بين خودشان، يعنى انصار، و چه از مهاجرين، كه قبل از ايشان ايمان آورده بودند و هم اشاره كردند كه به جز ايمان هيچ غرض و هدفى ندارند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِخْوان»، ص۳۲.
