أَوَّاب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَوَّاب: (کَانَ لِلْاَوَّابینَ غَفُوراً) «اَوَّاب» از مادّه
«اَوْب» (بر وزن قوم) بازگشت توام با اراده را می‌گویند؛ در حالی که رجوع، هم به بازگشت با اراده گفته می‌شود و هم بی‌اراده. به همین دلیل، به
«توبه»، «اوبه» گفته می‌شود؛ چون حقیقت توبه بازگشت توام با اراده به سوی خداست و از آنجا که
«اَوَّاب» صیغه
مبالغه است، به کسی گفته می‌شود که هر لحظه از او خطایی سر زند، به سوی
پروردگار باز می‌گردد. رجوع به خدا باشد؛ زیرا
ایمان به پروردگار از یکسو، توجّه به دادگاه عالم
قیامت از سوی دیگر، وجدان بیدار از سوی سوم، و توجّه به عواقب و
آثار گناه از سوی چهارم دست به دست هم می‌دهند، و
انسان را مؤکداً از مسیر انحرافی به سوی خدا می‌برند. و در سوره
«ص» اشاره به این است که او بسیار به سوی پروردگارش بازگشت می‌کرد، و از کوچک‌ترین
غفلت و
ترک اولی، توبه می‌نمود.
(رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِما في نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُواْ صالِحينَ فَإِنَّهُ كانَ لِلأَوَّابينَ غَفُورًا) (پروردگار شما از درون دلهايتان آگاهتر است؛ هرگاه لغزشى در اين زمينه داشتيد اگر صالح باشيد و جبران كنيد او بازگشت‌كنندگان را مى‌آمرزد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه اوابين به معناى برگشت كنندگان به سوى خداست كه در هر گناهى كه مى‌خواهند انجام دهند به ياد خدا افتاده و بر مى‌گردند. و اين تعبير از قبيل بيان عام در مورد خاص است و معنايش اين است كه اگر شما صالح باشيد و خداوند هم اين صلاح را در
روح شما ببيند و شما در يك لغزشى كه نسبت به والدين خود مرتكب شديد به سوى خدا بازگشت كرده و توبه نموديد، خداوند شما را مى‌آمرزد، براى اينكه او همواره در باره اوابين (و بازگشت كنندگان) غفور و بخشنده بوده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(اصْبِرْ عَلَى ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُودَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوّابٌ) (در برابرآنچه مى گويند شكيبا باش، و به خاطر بياور بنده ما
داود صاحب قدرت را، كه او بسيار توبه‌كننده بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه اواب
اسم مبالغه است از ماده أوب كه به معناى رجوع است، و منظور كثرت رجوع او به سوى پروردگارش است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَوَّاب»، ص۸۳.
