أَذْقان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَذْقان: (عَلَیْهِمْ یَخِرُّونَ لِلْاَذْقانِ سُجَّداً)«اَذْقان» جمع
«ذقن» به معنای
«چانه» است؛
و می‌دانیم به هنگام سجده کردن، کسی چانه بر زمین نمی‌گذارد. اما تعبیر
آیه، اشاره به این است که آنها با تمام صورت در پیشگاه خدا بر زمین می‌افتند، حتی چانه آنها که آخرین عضوی است که به هنگام
سجده ممکن است به زمین برسد، در پیشگاه با عظمتش بر زمین قرار می‌گیرد.
بعضی از مفسران، این احتمال را نیز داده‌اند که در سجده معمولی انسان نخست پیشانی بر خاک می‌نهد، ولی کسی که همچون مدهوشان بر خاک می‌افتد، اول چانه او بر زمین قرار می‌گیرد، به کار بردن این تعبیر، در آیه تاکیدی است بر معنای
«یَخِرُّونَ».
(قُلْ آمِنُواْ بِهِ أَوْ لاَ تُؤْمِنُواْ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ مِن قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ سُجَّدًا) (بگو: «خواه به آن
ایمان بياوريد، يا نياوريد، كسانى كه پيش از آن به آنها
دانش داده شده، هنگامى كه
قرآن بر آنان خوانده مى‌شود، سجده كنان به خاك مى‌افتند»).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
اذقان جمع
ذقن به معناى چانه است كه محل اجتماع دو طرف صورت است، و خرور كردن ذقن به معناى به خاك افتادن براى سجده است، و كلمه «سجّدا» نيز همين معنا را بيان مى‌كند و اگر از ميان جهات مختلف صورت، از پيشانى و گونه و چانه، تنها چانه را ذكر كرده براى اين است كه چانه از ديگر جهات صورت به زمين نزديكتر است و در هنگام به خاك افتادن زودتر به زمين مى‌رسد و چه بسا كه گفته
باشند: مقصود از
اذقان همه صورت است كه به طور
مجاز، جزء صورت را بر كل آن اطلاق نموده‌اند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَذْقان»، ج۲، ص۸۹.
