أدب الدنیا و الدین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب ادب الدنیا و الدین نوشته
ابو الحسن ماوردی در موضوع ادب و
اخلاق به
زبان عربی تألیف گردیده است.
ابو الحسن علی بن محمد بن
حبیب البصری المعروف
بالماوردی (۳۶۴- ۴۵۰ ق) در دوران شکوفایی
علوم اسلامی در
بصره به دنیا آمد. مقدمات علوم را نزد ابو القاسم صیمری آموخت. آنگاه به
بغداد رفت و در محله «الزعفرانی» بغداد سکونت گزید و به آموزش و شنیدن
احادیث مشغول شد.
فقه را نزد ابو حامد اسفرایینی فرا گرفت. چون از آموختن علوم مرسوم فراغت یافت در بغداد و بصره به تدریس
علوم حدیث و
تفسیر پرداخت. در علوم دیگری چون
فقه ،
ادبیات ،
نحو ،
فلسفه ،
سیاست ،
علوم اجتماع و
اخلاق مبرز بود. وی بارها در ممالک گوناگون به
قضاوت مامور گردید تا اینکه در نهایت قاضی القضاة بغداد شد. وی در اصول و فروع فقه،
شافعی و در اصول اعتقادی به
اعتزال گرایش داشت. وی از سران فقه شافعی و بزرگان این مذهب بود. هر کس کتاب «
الحاوی » او را مطالعه کند به تبحر و دانش وسیع او نسبت به مذهب شافعی گواهی خواهد داد.
ماوردی در بغداد وفات یافت و در «باب الحرب» مدفون گردید و خطیب بغدادی بر او
نماز گزارد.
از او آثار زیادی بر جای مانده است از جمله:
احکام السلطانیة ،
النکت و العیون الحاوی و الاقناع در فقه که به طبع نرسیده‌اند،
ادب الدنیا و الدین ،
قانون الوزارة و سیاسة الملک و غیره.
این کتاب در پنج باب تنظیم یافته است:
باب اول: در فضیلت
عقل و نکوهش
هواپرستی .
باب دوم: در ادب
علم .
باب سوم: در ادب
دین .
باب چهارم: در ادب
دنیا .
باب پنجم: در ادب
نفس .
مؤلف در این کتاب با توجه دادن به این نکته که مهم ترین، با ارزش ترین، و نیز نافع‌ترین چیزها آنست که قوام دین و دنیای
انسان و نیز مصلحت
دنیا و آخرتش بدان وابسته است چرا که در صورت پابرجایی
دین ،
عبادت صحیح و با دنیای شایسته،
سعادت و نیکبختی تمام می‌شود. از این رو در این کتاب به بیان آداب دین و دنیا داری پرداخته و در این جهت بین پژوهشهای فقیهان و گفتار ادیبان گرد آورده است به نحوی که فهم آن برای عموم مخاطبین سهل و آسان باشد.
ماوردی در لابلای کتاب به آیات
قرآن کریم و نیز
سنت نبوی استشهاد نمود، و نیز از ضرب المثل‌های
حکیمان و ادیبان و نیز گفتار
شعرا برای تنوع بخشیدن به مطالب کتاب و رفع ملالت و خستگی خواننده استفاده شایانی می‌برد.
این کتاب در سال ۱۲۹۹ هجری و نیز سال ۱۳۰۴ ه در قسطنطنیه به طبع رسیده است. نسخه مورد استفاده در برنامه با شرح و تعلیقات محمد کریم راجح توسط انتشارات «دار اقوا» بیروت در سال ۱۴۲۱ به طبع رسیده است.
۱. دانشنامه قرآن کریم، بهاء الدین خرمشاهی.
۲. اکتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فندیک.
نرم افزار كتابخانه تراث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
