آیه صفح
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه صفح به آیه ۸۵ حجر، درباره دستور به
عفو و گذشت بزرگوارانه اطلاق می‌شود.
به آیه ۸۵
سوره حجر «آیه صفح» می‌گویند: (و ما خلقنا السماوات و الارض و ما بینهما الا بالحق و ان الساعة لآتیة فاصفح الصفح الجمیل)؛ «ما آسمان و زمین و آنچه میان آن دو است، جز به حق نیافریدیم، و ساعت موعود (
قیامت ) قطعا فرا خواهد رسید، از آنها (دشمنان) به خوبی صرفنظر کن (و آنها را به نادانیهایشان ملامت ننما) ».
«صفح» به معنی روی هر چیزی است مانند صفحه صورت، و به همین جهت" فاصفح" به معنای: «روی بگردان و صرف نظر کن» آمده است. در این
آیه ،
خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد که در برابر لجاجت، نادانیها، تعصبها، کارشکنی‌ها و مخالفتهای سرسختانه مشرکان، ملایمت و محبت نشان ده، و از گناهان آنها صرف نظر کن. و از آنجا که روی گرداندن از چیزی گاهی به خاطر بی اعتنایی و قهر کردن و مانند آنست، و گاهی به خاطر عفو و گذشت بزرگوارانه، لذا در آیه فوق بلافاصله آن را با کلمه جمیل (زیبا) توصیف می‌کند، یعنی: آنها را ببخش، بخششی زیبا که حتی توام با ملامت نباشد، زیرا تو با داشتن دلیل روشن در راه دعوت و رسالتی که به آن ماموری، برای تحکیم پایه‌های مبدء و
معاد در قلوب مردم، نیازی به خشونت نداری، چرا که
منطق و
عقل با تو است، به علاوه خشونت در برابر جاهلان، غالبا موجب افزایش خشونت و
تعصب آنها است.
بعضی تصور کرده‌اند، این دستور مخصوص دوران زندگی
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در
مکه بوده است، و پس از آنکه به
مدینه هجرت نمود و مسلمانان
قدرت یافتند این دستور
نسخ شد و دستور
جهاد جای آن را گرفت. ولی با توجه به اینکه این دستور در
سوره‌های مدنی نیز آمده، مانند
سوره بقره و
سوره نور و
سوره تغابن و
سوره مائده که در بعضی به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دستور صفح و عفو داده شده و در بعضی به مؤمنان، روشن می‌شود که این یک دستور عمومی و ابدی است، و اتفاقا هیچ منافاتی با دستور جهاد ندارد، زیرا هر یک از این دو جای مخصوص به خود دارند، در جایی باید با عفو و گذشت پیشرفت کرد، و به هنگامی که عفو و گذشت سبب جرات و
جسارت و سوء استفاده گردد چاره‌ای جز شدت عمل نیست.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه صفح».
