آیه خیر البریه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه هفت
سوره بینه معروف به آیه خیرالبریه است.
«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ
خَيْرُ الْبَرِيَّةِ»؛
در حقيقت كسانى كه
ایمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند، آنان‌اند كه بهترين آفريدگانند.
اين آيه در شأن حضرت
علیّ بن ابی طالب (ع) نازل شده است. از
جابر بن عبداللَّه انصاری نقل كرده‌اند كه گفته است:
روزى با
پیامبر (ص) كنار
کعبه نشسته بوديم كه على (ع) پيش ما آمد. چون
چشم پيامبر (ص) به وى افتاد، فرمود: «برادرم آمد!» آن گاه رو به سوى كعبه كرد و فرمود: «به خداى اين خانه
سوگند كه اين مرد پيش از همه شما به
خدا ایمان آورده و بيش از همه شما خدا را فرمان بُرده است و از همه شما به
پیمان الهی وفادارتر است و بيش از شما به
حکم خدا داورى كرده است و در تقسيم
بیت المال دادگرتر است و در رفتار با
رعیت بهتر است و مقامش والاتر است». در اين هنگام بود كه
آیه «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ...»، نازل شد و از آن پس هر گاه على مى‌آمد،
اصحاب پیامبر (ص) مى‌گفتند: «بهترين آفريده خدا پس از پيامبر آمد!».
روايات فراوانی از
شیعه و
سنی نقل است كه بنابر آنها مراد از «هُم
خير البريّه» على (ع) و پيروان او است.
مقاتل بن سلیمان از
ابن عباس روایت كرده است كه اين آيه در شأن
امام علی (ع) و
اهل بیت (ع) او نازل شده است.
در روايتى از
ابوبرزه نقل است كه چون
پیامبر اسلام (ص) اين آيه را
قرائت كرد، فرمود: «يا على! آنان، تو و شيعيانت هستيد و وعده من و شما،
حوض کوثر !».
منها قوله تعالی: «اِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ اُولئِکَ هُم
خَیرُ البَرِیَّه» ، چه، مراد علی علیه¬السلام است و در شأن او بزرگوار نازل شده؛ و در این باب، یازده حدیث از طرق برادران هست که ابن شهر آشوب و ابراهیم اصفهانی و ابوبکر شیرازی و اعمش و اخطب الخطباء خوارزم و ابواسحاق حسکانی در شواهد التنزیل و مقاتل بن سلیمان و حافظ ابونعیم روایت کرده¬اند. پس از آنکه
خَیرُ البَریِّه شدند. پس دیگران مفضول¬اند و او بزرگوار فاضل. نشاید که مفضول، امام و فاضل، رعیت باشد به حکم عقل سلیم.
با بررسى اين آيه و احاديثى كه آن را
تفسیر كرده‌اند، بر مى‌آيد كه
خداوند و پيامبر گرامى اش (ص)، شايسته‌ترين كس به
خلافت را معرّفى كرده‌اند تا
امامت و
هدایت امّت به دست شايستگان افتد و
مسلمانان از گمراهى و حيرانى در امان مانند. نيز از اين
روایات مى‌توان فهميد كه اصطلاح «
شیعه» در عصر پيامبر (ص) و به دست ايشان پديد آمده و ميان مسلمانان رواج يافته است.
پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۴۹.
