آیات صفت استهزا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات
صفت استهزا به آیات متضمن انتساب فعل
استهزاء به
خداوند اطلاق می‌شود.
"
استهزا" از ماده "
هزء" یا "هزو" به معنای
تمسخر و تحقیر است. واژه "هزو" و مشتقات آن ۳۴ بار در
قرآن به کار رفته است. در بیشتر آیات،
استهزا، فعل انسان‌هایی است که
آیات خداوند یا
پیامبران الهی را
استهزا و مسخره می‌کردند. تنها در آیه ۱۵
سوره بقره استهزا به خداوند نسبت داده شده که منافقان را
استهزا کرده است: (الله یستهزیء بهم ویمدهم فی طغیانهم یعمهون)
؛ "خدا(است که) ریشخندشان می‌کند و آنان را در طغیانشان فرو می‌گذارد تا سرگردان شوند".
قرآن کریم ، علاوه بر
استهزاء، افعال دیگری مثل
مکر و
خدعه و کید و… را نیز به خداوند نسبت داده است. مفسران اتفاق نظر دارند که معنای ظاهری این واژه‌ها مورد نظر نیست زیرا انتساب افعال مذکور بنابر معنای ظاهر آن‌ها شایسته خدای حکیم و حتی انسان‌های درستکار هم نیست. از این رو گفته شده هر
صفتی که اطلاق آن بر خداوند به نحو حقیقی روا نباشد، به لوازم آن
صفت تفسیر می‌شود. فخر رازی همه اعراض نفسانی مثل
رحمت ، فرح، سرور،
غضب ، حیا، مکر و
استهزا را دارای اوائل و غایاتی می‌داند، مثلا درمورد
صفت حیا، ابتدای آن انکساری است که در نفس حاصل می‌شود و غایت و غرض آن ترک فعل است. در مورد خداوند آنچه صادق است همان غایات و اغراض مترتب بر این اوصاف است. بر این اساس مفسران در
تاویل یا تفسیر هر یک از این اوصاف به حسب مورد و مصداق، اموری را ذکر کرده‌اند.
بر این اساس، استهزای الهی عبارت است از تحقیر شان و مقام، سلب تایید و توفیق، قطع رحمت و فضل و
لطف ، امهال و وانهادن اشخاص به خویش و غوطه ور کردن در گمراهی، طغیان و تباهی؛ و این خود نهایت تحقیر است.
خداوند درباره منافقان و انسان‌های دوچهره چنین می‌کند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات صفت استهزا».
