یعقوب بن ابراهیم قاضی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یعقوب بن ابراهیم قاضی (
۱۱۳-
۱۸۲ق)، از فقها و محدثان
اهل سنت قرن دوم هجری قمری بود. وی از جوانی با
ابوحنیفه همراه شد، به گونه‌ای که او را صاحب ابی حنیفه معرفی کرده‌اند.
ابویوسف قضاوت دوران
مهدی عباسی،
هادی عباسی و
هارون الرشید را به مدت شانزده سال در
بغداد برعهده داشت و اولین کسی بود که عنوان
قاضی القضاة گرفت. همچنین اولین کسی بود که
اصول فقه مذهب حنفی را تدوین، و
فقه ابوحنیفه را منتشر نمود.
ابویوسف یعقوب بن ابراهیم بن حبیب انصاری کوفی
قاضی القضاة، در سال ۱۱۳ق در
کوفه متولد شد
و در بغداد سکونت کرد و از جوانی با ابوحنیفه همراه شد، به گونه‌ای که او را صاحب ابی حنیفه معرفی کرده‌اند.
ابویوسف فقه را از ابوحنیفه آموخت و با آنکه شهرت به حفظ حدیث داشت، به
قیاس روی آورد. از
مُطَرِّف،
أَعْمَش،
هشام بن عروه و دیگران احادیث فراوانی اخذ کرده بود،
همچنین از
یحیی بن سعید انصاری،
عطاء،
ابواسحاق شیبانی و ابوحنیفه روایت کرده و
یحیی بن معین،
احمد بن حنبل،
علی بن جَعْد،
اسد بن فرات و گروهی دیگر از وی نقل حدیث نموده‌اند.
ابویوسف به همراه
هادی عباسی سفری به
بصره داشته است.
وی قضاوت دوران مهدی (خلافت
۱۵۸-
۱۶۹ق)، هادی (خلافت ۱۶۹-
۱۷۰ق) و هارون (خلافت ۱۷۰-
۱۹۳ق) را به مدت شانزده سال در بغداد برعهده داشت و اولین کسی بود که عنوان
قاضی القضاة گرفت و گفته می‌شود که اولین کسی بود که برای لباس عالمان شکل خاصی صورت داد.
همچنین اولین کسی بود که اصول فقه مذهب حنفی را تدوین، و فقه ابوحنیفه را منتشر نمود و در ضمن به تفسیر، مغازی و ایام العرب آگاهی داشت.
ابویوسف قاضی بنا به قول مشهور در سال ۱۸۲ق در بغداد از دنیا رفت.
آثار
قاضی عبارت‌اند از: کتاب الصلاة کتاب الزکاة کتاب الصیام کتاب الغصب والاستبراء کتاب الفرائض کتاب البیوع کتاب الحدود کتاب الوکالة کتاب الوصایا کتاب الصید و الذبائح کتاب اختلاف الامصار کتاب الردّ علی مالک بن انس رسالته فی الخراج الی الرشید کتاب الجوامع کتاب الامالی
ادب القاضی علی مذهب ابی حنیفة مسند الامام ابی
یوسف المبسوط فی فروع الحنفیّة
و النوادر.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یعقوب
قاضی»، ج۱، ص۸۶۰.
