یعقوب بن ابراهیم برزبینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَرزبینی، یعقوب بن ابراهیم،
فقیه و مدرّس و قاضی
حنبلی بغداد در قرن پنجم است.
در ۴۰۹ در
قریه برزبین از توابع عُکْبَرای
بغداد متولد شد.
در عکبرا به
تحصیل پرداخت و از
مشایخ آن‌جا
حدیث شنید.
در ۴۳۰ برای ادامه تحصیل به بغداد رفت و از علمای بزرگ آن‌جا
علم آموخت.
فقه را از
قاضی ابویعلی معروف به ابنِفرّاء فراگرفت و از مشایخی چون ابوبکر احمدبن عمر عُکبَری (متوفی ۴۳۷) و ابراهیم بن عمر برمکی (متوفی ۴۴۵) حدیث شنید.
پس از پایان تحصیلات و صاحبنظر شدن در
علوم قرآنی و
فقه و حدیث، به
تدریس پرداخت و بسیاری از
حنبلیان از وی علم آموختند،
از جمله فرزند استادش ابوحازم محمّدبن ابی یعلی (متوفی ۵۲۷).
چند تن از
علمای اصفهان نیز از او اجازه نقل
روایت داشته اند.
برزبینی در
اصول و
فروع تألیفاتی داشته است، از جمله کتاب التعلیقه که تلخیصی است از التّعلیقة ابویعلی.
ابن رجب بعضی از
آرای فقهی برزبینی را در کتاب خود آورده است.
برزبینی، گذشته از
تدریس و تألیف، بیشتر در امر
قضا و
شهادت مشهور بوده است و مورخان قوّت رأی او را در امر قضا و
داوری و حسن استشهاد او را ستوده اند.
وی بنا به سفارش استادش
قاضی ابویعلی در ۴۵۲ قاضیِ باب الازْج بغداد شد و تا ۴۷۲ در این مقام بود؛ سپس بنا به عللی از قضاوت و شهادت کناره گرفت، در ۴۷۸ دوباره به مقام قضا رسید و تا پایان
عمر در این مقام ماند.
وی در ۴۸۶ در ۷۷ سالگی درگذشت.
(۱) ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، چاپ محمد ابن ابی یعلی، (بی تا).
(۲) عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، طبقات الحنابلة، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۳) ابن رجب، کتاب الذیل علی طبقات الحنابلة، بیروت ۱۳۷۲.
(۴) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۳، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۵) محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، چاپ شعیب ارنووط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۶) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۷) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، چاپ عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
(۸) عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶).
(۹) ابن ابی یعلی.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَرزبینی»، شماره۹۴۱.
