کَفْل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَفْل (به فتح کاف و سکون فاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
سرپرستی و
کفالت است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
اَکْفال (به فتح الف و سکون کاف) به معنای تملیک؛ و
کَفیل (به فتح کاف) به معنای عهده‌دار بر انسان می‌باشد.
کَفْل:
به معنی
سرپرستی و
کفالت است.
آنچه از استعمال قرآن به دست می‌آید این است که کفالت راجع بر
نفس و شخص است نه بر مال، یعنی
ضمانت و عهده‌دار بودنِ به انسان؛ به عکسِ ضمانت، که عهده‌دار بودنِ بر
مال است، مثل:
(اِذْ یُلْقُونَ اَقْلامَهُمْ اَیُّهُمْ یَکْفُلُ مَرْیَمَ) «آنگاه که تیرهای
قرعه را می‌انداختند تا کدامشان کفالت
مریم را به عهده گیرد».
ایضا:
(هَلْ اَدُلُّکُمْ عَلی اَهْلِ بَیْتٍ یَکْفُلُونَهُ لَکُمْ) (آيا شما را به خانواده‌اى راهنمايى كنم كه اين نوزاد را براى شما كفالت مى‌كنند)
و
(فَتَقُولُ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَن يَكْفُلُهُ) (و گفت: «آيا كسى را به شما نشان دهم كه اين نوزاد را كفالت كند (و
دایه خوبى براى او باشد)؟!»)
که هر دو درباره کفالت بر
موسی (علیه‌السّلام) است.
(کَفَّلَها زَکَرِیَّا) آن را در آیه
مخفف و
مشدّد خوانده‌اند ولی در قرآن
مشدّد است و
فاعل آن «
الله» است، یعنی: «خدا
زکریّا را به مریم کفیل کرد». و اگر
مخفّف باشد یعنی: «زکریّا کفالت مریم را به عهده گرفت».
اَکْفال: در آیه
(إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَ لِیَ نَعْجَةٌ واحِدَةٌ فَقالَ اَکْفِلْنِیها وَ عَزَّنِی فِی الْخِطابِ) اگر اکفال به معنی کفیل کردن باشد پس کفالت در مال نیز به کار رفته که آن راجع به
نعجه است، ولی گمان بیشتر آنست که به معنی تملیک و نصیب قرار دادن باشد، چنانکه در «
کفل» بکسر کاف خواهد آمد. در
اقرب الموارد اکفال را تملیک نیز معنی کرده است.
ظهور آیه نیز در تملیک است یعنی: «این برادر من است و نود و نه بز دارد و من فقط یک بز دارم، می‌گوید آن را به من تملیک نما، و مرا در محاجّه غلبه کرد»، و اگر مراد کفالت و حفظ آن برای صاحبش بود دیگر محلی به مخاصمه نبود.
کَفیل: به معنی عهده‌دار بر انسان است. کسی که با خدا
عهد می‌بندد و یا به خدا
سوگند یاد می‌کند، خدا را بر خویش عهده‌دار و کفیل تعیین می‌کند، یعنی این کار را خواهم کرد و گر نه عهده دارم خداست و می‌تواند در صورت تخلّف عقوبتم کند.
(وَ اَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ اِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الْاَیْمانَ بَعْدَ تَوْکِیدِها وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَیْکُمْ کَفِیلًا اِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ) یعنی: «چون پیمانی بستید، به
پیمان خدا وفا کنید و سوگندها را پس از محکم کردن نقض نکنید که خدا را بر خود کفیل قرار داده‌اید و
خدا به آنچه می‌کنید داناست».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "کَفل"، ج۶، ص۱۳۲.
