• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کَظْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: کظم (مفردات‌قرآن).


كَظْم (به فتح کاف و سکون ظاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای حبس و نگهدارى غيظ در سينه است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه؛ كَظَم (به فتح کاف و ظاء) به معنای محل خروج نفس، جمع آن اكظام است.



كَظْم (مثل عقل) به معنای حبس و نگهدارى غيظ در سينه است خواه به واسطه عفو باشد يا نه. طبرسی در مجمع البیان فرموده: اصل كظم بستن دهان مشک است بعد از پر شدن «فلان كظيم و مكظوم» آن گاه مى‌گويند كه از غصّه يا از خشم پر شده‌ باشد و انتقام نگيرد.


حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف متقيان فرموده: «سَهْلاً أَمْرُهُ. حَرِيزاً دِينُهُ. مَيِّتَةً شَهْوَتُهُ. مَكْظُوماً غُيْظُهُ» «كارش آسان، دینش حفظ شده، شهوتش مرده و غضبش نگهدارى شده است.» (شرح‌های خطبه: )
«كُظُوم» مبالغه در «فرو بردن و نگهدارى خشم است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۱ - كَظَم

كَظَم (مثل شرف) به معنای محل خروج نفس، جمع آن اكظام است.
حضرت علی (علیه‌السلام) چنان كه به خوارج فرمود: «وَ فَإِنَّمَا فَعَلْتُ ذلِكَ... لَعَلَّ اللهَ أَنْ يُصْلِحَ فِي هذِهِ الْهُدْنَةِ أَمْرَ هذِهِ الاُْمَّةِ وَ لاَ تُؤْخَدُ بِأَكْظَامِهَا» «مهلت را در صلح با معاویه از آن جهت برگزيدم كه شايد خداوند در اين صلح امر اين امّت را اصلاح فرمايد و مجراهاى نفس آن‌ها گرفته نشود منظور شدّت به خرج ندادن است.» (شرح‌های خطبه: )


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۰۴.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۱۵۴.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات دار القلم، ج۱، ص۷۱۲.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۳۹۰.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۸۲، خطبه ۱۹۳.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۸، خطبه ۱۸۸.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۵، خطبه ۱۹۳.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۵، خطبه ۱۹۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴۹.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۶۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۵۷۹.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۱۴۶.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۴۸.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۴۳، خطبه ۱۰۷.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۰۸، خطبه ۱۰۶.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه ۱۰۸.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه ۱۰۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۴.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۵۳۸.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۰۲.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۹۱.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۴، خطبه ۱۲۵.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۸، خطبه ۲۲۱.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۲، خطبه ۱۲۵.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۱، خطبه ۱۲۵.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۳۱.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۳۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۸۹.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۸۰.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۰۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کظم»، ج۲، ص۹۰۴.    






جعبه ابزار