• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کوه بارز

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بارِز، کوه یا جبال و قوم. جبال بارز رشته کوهی در جنوب شرقی استان کرمان، با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی، مابین شهرستان‌های بم (در شمال) و جیرفت (در جنوب) واقع است.




جبال بارز از شمال غرب به کوه‌های ساردویه و از جنوب شرق به کوه‌های شاهسواران و نَمْداد پیوسته است. ارتفاع بلندترین قله آن نسبت به سطح دریای آزاد ۷۴۱، ۳ متر است. راه اصلی کرمان ـ دارزین ـ جیرفت از مغرب آن می‌گذرد و مناطق سردسیر راین و ساردویه را از مناطق گرمسیری جیرفت جدا می‌کند، و راه قدیم نرماشیر ـ (فهرج) به جنوب از مشرق آن، از گردنه زورناک یا زُرناق،
[۱] احمد مستوفی، شهداد و جغرافیای تاریخی دشت لوت، ج۱، ص۳۴۴، تهران ۱۳۵۱ ش.
می‌گذرد.



کوهستان بارز پوشیده از بوته‌های بَنِه و بادام وحشی و کُنار است، و مراتع و شکارگاه‌های آن در منطقه شهرت دارد
[۲] محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ج ۴، ص ۲۰۶۰.
دهستان‌های اَمْجَز (یا اَمْگز) و گاوکان و مسکون (که بخش جبال بارز را تشکیل می‌دهد) در دره‌ها و دامنه‌های جنوبی کوه بارز قرار دارد و با رودهای رود آب و سَقْدَر مشروب می‌شود.
[۳] حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیای ایران (آبادی‌ها)، ج۸، ص۹۶، استان هشتم (کرمان و مکران)، تهران ۱۳۵۵ ش.
رود نسا در قسمت شرقی کوه‌های بارز از دره نسا به طرف نرماشیر جریان دارد. دهستان امجز در بخش جبال بارز دارای آبشاری به ارتفاع ۱۴۰ متر است.



جبال بارز با مراتع فراوانی که دارد از دیرباز از مناطق عشایری ایران بوده است و اراضی آن، به سبب وفور آب زیرزمینی، با چندین رشته قنات آبیاری می‌شود. در دوره قاجاریه، مواد لبنی بارز، بازاری در شهر کرمان داشت. صنعتِ گلیم بافی و شال آن مشهور بود. کرک و پشم و زیره آن در دوره ناصرالدین شاه به هندوستان صادر می‌شد
[۴] محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ج ۴، ص ۲۰۶۰.
امروزه طایفه کوچکی به نام بارچی در همان منطقه سکونت دارند.
[۵] علی رزم آرا، جغرافیای نظامی کرمان، ج۱، ص۱۴۶، تهران ۱۳۲۳ ش.
ظاهراً کوه بارجان در جیرفت، که در کتاب مسالک و ممالک مفقود شده جیهانی از آن یاد شده است، با کوه بارز امروزی مطابقت می‌کند. به نوشته جیهانی، در قرن سوم، هنگام ورود یعقوبِلیث به کرمان، مردم جیرفت عصیان کردند و شوکت مردم جیرفت به ناحیه کوه بارجان بود که کوفج (قفص، کُوفچ، کوچ) ها در آن زندگی می‌کردند.
[۶] احمدبن حامد افضل الدین کرمانی، عقدالعلی للموقف الاعلی، ج۱، ص۱۲۲، چاپ علی محمد عامری نائینی، تهران ۱۳۵۶ ش.
در ۳۷۲، صاحب حدودالعالم نیز از کوه بارجان در منطقه جیرفت نام برده است.
[۷] حدودالعالم، چاپ منوچهر ستوده، ج۱، ص۱۲۸، تهران ۱۳۴۰ ش.




(۱) احمد مستوفی، شهداد و جغرافیای تاریخی دشت لوت، تهران ۱۳۵۱ ش.
(۲) محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، چاپ نوایی و میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۷ ـ ۱۳۶۸ ش.
(۳) احمدبن حامد افضل الدین کرمانی، عقدالعلی للموقف الاعلی، چاپ علی محمد عامری نائینی، تهران ۱۳۵۶ ش.
(۴) حدودالعالم، چاپ منوچهر ستوده، تهران ۱۳۴۰ ش.
(۵) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیای ایران (آبادی‌ها)، ج ۸: استان هشتم (کرمان و مکران)، تهران ۱۳۵۵ ش.
(۶) علی رزم آرا، جغرافیای نظامی کرمان، تهران ۱۳۲۳ ش؛


 
۱. احمد مستوفی، شهداد و جغرافیای تاریخی دشت لوت، ج۱، ص۳۴۴، تهران ۱۳۵۱ ش.
۲. محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ج ۴، ص ۲۰۶۰.
۳. حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیای ایران (آبادی‌ها)، ج۸، ص۹۶، استان هشتم (کرمان و مکران)، تهران ۱۳۵۵ ش.
۴. محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ج ۴، ص ۲۰۶۰.
۵. علی رزم آرا، جغرافیای نظامی کرمان، ج۱، ص۱۴۶، تهران ۱۳۲۳ ش.
۶. احمدبن حامد افضل الدین کرمانی، عقدالعلی للموقف الاعلی، ج۱، ص۱۲۲، چاپ علی محمد عامری نائینی، تهران ۱۳۵۶ ش.
۷. حدودالعالم، چاپ منوچهر ستوده، ج۱، ص۱۲۸، تهران ۱۳۴۰ ش.




دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «کوه بارز»، شماره۱۴۷.    




جعبه ابزار