کشف الرموز فی بیان الاعشاب (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کشف الرموز فی بیان الاعشاب» تالیف
عبدالرزاق بن حمدوش جزایری، از جمله آثار نگاشته شده در بیان خصوصیات گیاهان دارویی، خواص و فوائد آنها و مسائل مرتبط به این مباحث است.
کتاب مشتمل بر یک بخش مقدماتی و بخش اصلی است. در بخش مقدماتی صفات و افعال ادویه و توضیح اصطلاحاتی که در مباحث داروشناسی مطرح می‌شود و نیز اتخاذ ادویه و شیوه برداشت و نگه داری ادویه بیان شده است.
در بخش اصلی کتاب که پیرامون شناخت ادویه است به ترتیب
حروف الفبا ۹۶۴ مفرد دارویی معرفی شده است. مؤلف در این بخش ابتدا داروی مورد نظر را ذکر و آنگاه معادل انگلیسی آن را متذکر می‌شود. سپس خصوصیات هر مفرد را بیان و آنگاه طبیعت هر مفرد، افعال و صفات و در پی آن خواص آن را متذکر می‌شود.
مقدار مصرف هر دارو، شیوه مصرف آن،
بدل و مضرات و مفاسد احتمالی آن و شیوه اصلاح آن از دیگر اطلاعاتی است که مؤلف در ذیل هر مفرد دارویی ذکر می‌کند.
کتاب کشف الرموز از مختصرترین نگاشته‌ها پیرامون مفردات دوایی در طب سنتی است. مؤلف در عین این که مفردات بسیاری را متذکر می‌شود ولی تنها به نکات سودمند و قابل اعتناء در هر مفرد می‌پردازد نه آنچه در بسیاری از کتاب‌ها آمده است. از سوی دیگر وی از پرداختن به نقل قولها و کنکاش‌های بی مورد پرهیز می‌کند. هر چند گه گاه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم اقوالی را نقل می‌کند.
امتیاز دیگر این اثر ذکر نام علمی هر مفرد است و این به خواننده کتاب کمک می‌کند تا پیگیر مطالب در منابع امروزین و احیانا مقایسه بین این اثر و آن منابع باشد؛ منابعی همچون تذکره داود انطاکی
، قانون
ابن سینا ، مفردات ابن بیطار
، کتاب غایة البیان
از جمله این منابع‌اند؛ که البته در این میان گویا اعتماد مؤلف به کتاب تذکره داود بیش از دیگر منابع بوده، چرا که استنادات او به این اثر بیش از ارجاعات او به دیگر منابع است.
خصوصیت دیگر این اثر نقل
روایات در ذیل بعضی از مفردات است.
نکته آخر این که هر چند آنچه از عنوان کتاب برمی آید این است که این اثر پیرامون شناخت مفردات گیاهی است، ولی گویا این نامگذاری یا به سبب غالب مطالب آن است که پیرامون گیاهان دارویی است و یا نامگذاری از روی تسامح است، چرا که در این کتاب مفردات حیوانی همانند بط
، حمار
، خنافس
، دجاج
، ذراریج
و مفردات معدنی مانند بسد
، بارود
، توتیا
، تنکار
، حدید
، روسختج
، زفت
، زاج
، زبرجد
به چشم می‌خورد.
کتاب در
سال ۱۴۱۸ ق (۱۹۹۷ م) در
بیروت و تحت اشراف مکتب البحوث والداراسات چاپ و منتشر شده است. فهرست اجمالی و تفصیلی مطالب نیز در انتهای اثر آمده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
