کتاب الاغذیة و الادویة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کتاب الاغذیة و الادویة» تالیف
اسحاق بن سلیمان معروف به اسرائیلی (متوفی ۳۲۰ ق) از ارزشمندترین کتاب‌هایی است که درباره اغذیه نگاشته شده است.
مؤلف در باب اول کتاب می‌نویسد: «اولین
پزشکان به مساله
غذا و
طبیعت آن به دو جهت اهمیت می‌دادند یکی این که
انسان باید بداند چه غذایی برای
مزاج او سودمند است. دیگر این که بداند چه غذایی برای مزاج او نامناسب است تا از آن پرهیز کند.
. گویا مؤلف درصدد آن است که با این بیان، انگیزه خود را از نگارش این اثر بازگو کند. اهمیت این اثر تا به آنجاست که تا روزگار ما، بسیاری از کسانی که قصد تحقیق دراین موضوع را دارند به نگاشته اسرائیلی به عنوان یک منبع قابل اعتماد مراجعه می‌کنند.
کتاب در چهار جزء مشتمل بر گفتارهای متعدد تدوین شده است. در جزء اول که در حکم کلیات و مباحث عام است، به مباحثی چون اجناس و طعمها و انواع آن پرداخته شده است. جزء دوم به گفتارهایی پیرامون حبوبات و میوه‌ها اختصاص دارد. جزء سوم ادامه جزء دوم کتاب است. جزء چهارم نیز درباره چهارپایان و پرندگان و حیوانات دریایی است.
این اثر با آن که از
قدیمی‌ترین نگاشته‌ها در این رشته است، با این حال خواننده با نگاهی به آن علاوه بر گستردگی مباحث مطرح شده درآن و حجم نسبتا زیاد آن، با چیرگی و درایت و همت بلند مؤلف مواجه می‌شود. همچنین مؤلف در نگارش مطالب
پزشکی به تجربیات صحیح اعتماد فراوان دارد. از سویی دیگر به گفتار
پزشکان قدیم یونانی توجه دارد و احیانا کلماتی نیز از آنان- خصوصا
جالینوس - نقل می‌کند، با این حال وی تنها گزارشگر مطالب دیگران نیست، بلکه گاه سخن
پزشکان بزرگ از جمله گیاه شناس بزرگ یونانی
دیسقوریدس را به انتقاد می گیرد.
. با این حال ارادت خاصی به جالینوس دارد و سعی بر آن دارد تا به هر مناسبتی که شده کلامی از او را نقل کند. گاه کلامی از او را در تایید کلام خود نقل می‌کند
،گاه به شرح و توضیح کلمات جالینوس می‌پردازد
، و گاه اشکالات وارد شده بر کلمات او را پاسخ می‌دهد.
این کتاب به همت دکتر محمد صباح و بر اساس نسخه‌ای خطی که در کتابخانه
استانبول ترکیه نگه داری می‌شده و به سال ۷۰۸- ۷۰۹ ق تحریر شده، تصحیح شده است. مصحح در ابتدا
مقدمه‌ای مختصر درباره زندگی و آثار مؤلف و شیوه تصحیح این اثر نگاشته و در پایان کتاب فهرستی الفبایی از اغذیه و ادویهایی که در این کتاب نامشان به میان آمده، ترتیب داده است. فهرست مطالب نیز پس از آن آمده است. پاورقی‌های این اثر بیشتر در مورد تحریفاتی است که در
نسخه خطی بوده و مصحح به
اجتهاد خود آنها را تصحیح نموده است. در برخی از پاورقی‌ها نیز مؤلف لفظ یا اصطلاح و یا دارویی را به صورت مختصر شرح کرده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
