پیچک انحراف (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«پیچک انحراف (زمینه‌های
سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گرایش برخی از مردم به مدعیان مهدویت و نیابت در دو قرن اخیر)»،
اثر جواد اسحاقیان ، برخی آسیب‌ها و انحرافات دهه‌های اخیر در زمینه
مهدویت را به صورت جزئی و مصداقی معرفی می‌کند.
کتاب به
زبان فارسی و در
سال ۱۳۷۸ ش نوشته شده است.
دغدغه
تخریب مهدویت از درون توسط دشمنان و فرقه سازی‌های آن‌ها، انگیزه تالیف بوده است.
کتاب با مقدمه مؤلف در
انتقاد از مدعیان
نیابت از
ائمه علیه‌السّلام آغاز شده و مطالب در هشت بخش و هر بخش در چندین فصل ارائه شده است.
مباحث به بررسی و تحقیق در زمینه‌های گرایش برخی از مردم به انحرافات مربوط به مهدویت در دو
قرن گذشته پرداخته و در بخشی جداگانه، بررسی‌ها و تحقیق‌های میدانی، که در بین سنین و اقشار مختلف در سال ۱۳۸۶ ش انجام شده، به این مجموعه اضافه گشته و در مجموع تلاش شده است که ریشه‌های اصلی ایجاد و
انحراف در مدعیان و پیروان، معرفی گردد.
به لحاظ رعایت موازین شرعی، اخلاقی و قانونی، نام برخی از گروه‌ها و جریانات، به صورت
حروف رمزی و اختصاری آمده است.
در پایان کتاب تعدادی تصویر مربوط به مدعیان و ارتباط آن‌ها با
استعمار غرب وجود دارد.
بخش اول، در دو فصل، بعد از بیان منظور از واژه‌های «زمینه‌ها، فرهنگی،
سیاسی و اجتماعی»، انگیزه انتخاب موضوع، ضرورت بحث درباره آن و پیشینه موضوع، تاریخچه کوتاه مدعیان مهدویت و نیابت در دو قرن اخیر در
ایران ،
هند ، پاکستان و سودان را به طور مختصر بررسی کرده و در بخش‌های دیگر، به تفصیل آن‌ها پرداخته است.
دوم، گرایش مردم به مدعیان شیخیه کرمانیه و خصوصیات مدعیان آن‌ها؛ از جمله حاج محمدکریم خان کرمانی، حاج محمد خان کرمانی،
ملا حسین بشرویه را بررسی کرده و بعد از نقل برخی ادعاهای نقل شده، برای
شیخ احمد احسانی و بعضی از عقاید شیخیه کرمانیه در فروع
دین ، زمینه‌های گرایش مردم به این فرقه را بیان می‌کند؛ از جمله: زمینه‌های فکری جامعه دیندار ایرانی، زمینه‌های قومی، نژادی،
سیاسی و اجتماعی، متون دینی
ضعیف یا تحلیل نشده، سوء استفاده از متون ضعیف یا جعلی و نقش بیگانگان و
استعمار .
پس از ذکر بیوگرافی کامل
محمدعلی باب و برخی ادعاهای مربوط به
حسینعلی بهاء (مؤسس
بهاییت ) سوم، عوامل و زمینه‌های گرایش مردم به مدعیان بابیه و بهاییه را برشمرده و مفصلا توضیح داده است که عبارتند از:
۱- سوء استفاده از متون روایی و تاریخی و انجام
جعل و
تحریف در آن‌ها
۲- جهل مردم و عوام فریبی مدعیان با استفاده از شخصیتی فریبنده، مرحله‌ای بودن ادعاها،
غفلت و عدم توجه به تناقضات، عوام فریبی با
تخریب رقبا و...
۳- دین فروشی برای جاذبه‌های نفسانی
۴- نقش
استبداد و
حکومت‌های داخلی با استفاده از نابرابری‌های اجتماعی،
اختناق ، فشار و نجات باوری مردم و همچنین مطرح کردن مدعیان توسط خود
حکومت.
۵- نقش
استعمار در تقویت فرق
بابیه و
بهاییه برای جلب مردم.
زمینه‌های گرایش به «
قادیانیه »، بعد از ذکر مختصر زندگی نامه «
غلام احمد » (مؤسس این فرقه) در چهارم ذکر شده است.
ادعای ارتباط با غیب و دارا بودن تاییدات الهی و قدرت پیش گویی غیبی، شخصیت فریبنده غلام احمد، تلفیق مطالب و مسلم جلوه دادن ادعاها، سوء استفاده از متون دینی یا منابع تاریخی و نیز نقش استعمار و فرهنگ غربی در جریان قادیانی از جمله این زمینه‌ها بوده که به طور مفصل در این بخش توضیح داده شده است.
«
مهدی سودانی » و حرکت او در تشکیل فرقه سودانی در پنجم مورد بررسی قرار گرفته و عامل گرایش به این جریان در سه بخش ذکر شده است:
۱-
عوام فریبی که علاوه بر سوء استفاده از متون دینی و تاریخی و آمیختگی آن‌ها با شخصیت مهدی سودانی، مسلم جلوه دادن ادعاها در
آثار وی را شامل می‌شود.
۲- زمینه‌های اجتماعی؛ از جمله انتظار عمومی و فراگیر بودن ظهور مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، گرایش به بازگشت به دوران پاکی
اسلام ، جهالت و تحلیل
غلط اجتماعی از افزایش نفوذ و پیروزی وی در برابر قوای
حکومتی.
۳- عوامل
سیاسی و آن این که
حکومت انگلستان که در ظاهر فرماندهی قشون مخالفان مهدی سودانی را بر عهده داشت؛ ولی در نهان، عامل تجزیه سودان و
مصر بود و در واقع سودانی را هدایت می‌کرد.
ششم، ادعاهای برخی از مدعیان دهه‌های قبل و پس از
انقلاب را در دو فصل مدعیان سازمان یافته؛ افرادی که توانستند با جذب پیروان فراوان، انسجام و تشکیلات بالا و نیز جذب امکانات مادی و معنوی به صورت فرقه‌ای و گروهی به قسمتی از اهداف خود برسند و دارای انشعاب و شاخه‌هایی در قسمت‌های مختلف کشور بشوند، و غیر سازمان یافته مورد بررسی و تحقیق قرار داده است.
هفتم و هشتم، به پژوهش میدانی، جمع بندی و تحلیل نهایی اختصاص دارد که به علت محدودیت زمانی و دسترسی به مدعیان یا پیروان آن‌ها، مؤلف به نوع پرسش نامه‌ای اکتفا نموده است.
این پرسش نامه‌ها در ساکنان یا متولدان استان‌های مختلف صورت گرفته و لذا از تنوع قومیت‌ها و فرهنگ‌های ایرانی برخوردار است.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
