پشت زراندوزان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیه ۳۵
سوره توبه به
کیفر زراندوزان با داغ کردن پشت آنان اشاره شده است.
پیشانی ،
پهلو و
پشت زراندوزان، با طلاها و نقره‌های گداخته داغ خواهد شد.
«یوم یحمی علیها فی نار جهنم فتکوی بها جباههم وجنوبهم وظهورهم هـذا ما کنزتم لانفسکم فذوقوا ما کنتم تکنزون»؛ در آن روز که آن را در
آتش جهنم ، گرم و سوزان کرده، و با آن صورتها و پهلوها و پشتهایشان را داغ می‌کنند؛ (و به آنها می‌گویند): این همان چیزی است که برای خود اندوختید (و گنجینه ساختید)! پس بچشید چیزی را که برای خود می‌اندوختید!
خداوند در این
آیه اشاره به یکی از مجازات‌های اینگونه افراد در جهان دیگر می‌کند و می‌گوید: (روزی فرا خواهد رسید که این سکه‌ها را در آتش سوزان دوزخ داغ و گداخته می‌کنند و پیشانی و پهلو و پشتشان را با آن داغ خواهند کرد) (یوم یحمی علیها فی نار جهنم فتکوی بها جباههم و جنوبهم و ظهورهم)
و در همین حال فرشتگان عذاب به آنها می‌گویند: (این همان چیزی است که برای خودتان اندوختید و به صورت کنز در آوردید و در راه خدا به محرومان
انفاق نکردید) (هذا ما کنزتم لانفسکم). (اکنون بچشید آنچه را برای خود اندوخته بودید و عواقب شوم آن را دریابید (فذوقوا ما کنتم تکنزون)
این آیه بار دیگر این
حقیقت را تاءکید می‌کند که اعمال انسان‌ها از بین نمی‌روند و همچنان باقی می‌مانند و همانها هستند که در
جهان دیگر برابر
انسان مجسم می‌شوند و مایه سرور و شادی و یا رنج و
عذاب او می‌گردند. در اینکه در آیه فوق چرا از میان تمام اعضاء بدن تنها (
پیشانی) و (
پشت) و (
پهلو) ذکر شده در میان مفسران گفتگو است، ولی از
ابوذر چنین نقل شده است که: او می‌گفت: این به خاطر آن است که حرارت سوزان در فضائی که در پشت این سه نقطه قرار دارد نفوذ می‌کند و تمام وجود آنها را فرا می‌گیرد (حتی یتردد الحرفی اجوافهم).
و نیز گفته شده این به خاطر آن است که با این سه عضو در مقابل محرومان عکس العمل نشان مى دادند: گاهى
صورت را در هم مى کشیدند، و زمانى به
علامت بى اعتنائى از روبرو شدن با آنها خود دارى مى کردند و منحرف مى شدند و گاهى به آنان پشت مى نمودند لذا این سه نقطه از
بدن آنها را با اندوخته هاى زر و سیمشان داغ مى کنند!
در پایان این بحث مناسب است به یک نکته ادبى که در آیه موجود است نیز اشاره کنیم و آن اینکه در
آیه مى خوانیم : ((یوم یحمى علیها)) یعنى در آن روز آتش به روى سکه ها ریخته مى شود تا
داغ و سوزان گردند، در حالى که معمولا در این گونه موارد کلمه ((على )) به کار برده نمى شود، بلکه فى المثل گفته مى شود: ((یحمى الحدید)) آهن را داغ مى کنند.
این تغییر عبارت شاید به خاطر این باشد که اشاره به سوزندگى فوق العاده سکه ها شود، چون اگر سکه اى را در آتش بیفکنند آن قدر داغ و سوزان نمى شود که اگر آن را به زیر آتش کنند و آتش به روى آن بریزند، قرآن نمى گویدسکه ها را در آتش مى گذارند بلکه مى گوید آنها را در زیر آتش قرار مى دهند تا خوب گداخته و سوزان شود و این تعبیر زنده است که شدت
مجازات اینگونه ثروت اندوزان سنگدل را بازگو مى کند.
کلمه (( احماء )) به معناى داغ کردن هر چیز است بطورى که حس آدمى از
احساس آن ناراحت شود، و اگر با (( على )) متعدى شده و گفته شود: (( یحمى علیها )) این معنا را مى دهد که آتش بر آن چیز افروخته مى شود تا داغ گردد. و کلمه (( کى )) - که کلمه (( تکوى )) مشتق از آن است - عبارت است از الصاق چیز داغ به بدن (که در فارسى آن را داغ نهادن مى گویند).
پس معناى آیه این است که : این عذابى که ما دفینه کنندگان
ثروت را از آن
بیم دادیم و بر آن تهدیدشان کردیم ، وقوعش در روزى است که در آتش
جهنم بر آن پولهاى دفینه شده دمیده مى شود تا سرخ گردد، آنگاه با همانها پیشانیها و پشت و پهلوى ایشان را داغ مى کنند، و در آن موقع به ایشان گفته مى شود (( این همان پولهائى است که براى روز مباداى خود جمع کرده بودید، اینک همانها را بچشید، زیرا اینها همانها است که امروز به صورت
عذاب درآمده و شما را
شکنجه مى دهد )).
و بعید نیست
علت اینکه از میان همه اعضاء، پیشانى و پشت و پهلو را نام برد این باشد که اینان در برابر
پول خضوع مى نموده آن را
سجده مى کردند، و سجده با پیشانى صورت مى گیرد، و پول را پشت و پناه و مایه دلگرمى خود مى دانستند، و پناه بردن به چیزى با پهلو انجام مى شود؛ و بر آن تکیه مى کردند، و
اتکاء با پشت صورت مى گیرد؛ البته مفسرین دیگر در این باره نکته هاى دیگرى ذکر کرده اند و
خدا داناتر است .
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۲۲۴، برگرفته از مقاله «پشت زراندوزان».
