ویلیام پتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ویلیام پتی اقتصاددان، ریاضی‌دان،
فیلسوف، آماردان، جامعه‌شناس و نویسنده اهل بریتانیا بود.
ویلیام پتی در سال ۱۶۲۳ در همپشایر انگلستان متولد شد. وی مدتی بعد از شکستن زانویش در سواحل نورماندی در چهارده سالگی به کالج جی سوت در کین و از آنجا برای مطالعه در رشته پزشکی به هلند و سپس به پاریس رفت و در خدمت
فیلسوف معروف، توماس‌هابز (Thomas Hobbes: ۱۵۵۸-۱۶۷۹) به مطالعه علم تشریح پرداخت. در سال ۱۶۴۸ وی به انگلستان بازگشت و وارد دانشگاه آکسفورد شد و طی چند سال دکترای خود را در فیزیک دریافت کرد. وی سپس در کالج فیزیک‌دانان لندن ثبت نام کرد و در نهایت به‌سمت معادن کالج برس نوس آکسفورد و استاد تشریح برگزیده شد. وی طی دو سال از ۱۶۵۱ در ایرلند به‌عنوان پزشک، وظیفه نظارت بر ضبط دارایی‌های شورشیان ایرلندی و
توزیع آنها بین سربازان ارتش کرامول را برعهده داشت؛ وظیفه‌ای که علاوه‌بر آنکه بابت آن زمین دریافت کرد، موقعیت ممتازی برایش به‌وجود آورد و توانست با خرید زمین‌های بیشتر
ثروت چشم‌گیری برای خود به‌دست آورد. پتی در سال ۱۶۵۹ به لندن بازگشت و به‌عنوان عضو پارلمان خدمت کرد و عضو جامعه سلطنتی و مشاور
چارلز دوم شد.
در سال ۱۶۸۵ که جیمز دوم به پادشاهی رسید وی به‌عنوان مشاور پادشاه جدید برگزیده شد. وی در سال پیش از برکناری جیمز دوم در سال ۱۶۸۷ درگذشت.
ویلیام پتی درباره موضوعات مختلفی کار کرد و
کتاب‌های مختلفی نوشت که فقط یکی از آنها در زمان حیاتش منتشر شد. دو تا از مهمترین آثارش عبارتند از:
این
کتاب، در سال ۱۶۶۲ منتشر شد؛ که بر جنبه‌ای از مسائل عملی آن زمان تکیه داشت. تامین مالی
جنگ، اصلاحات پولی، فقرزدایی، تقویت انگلستان در مقابل رقیبان و غیره در آن هدف مطالعه قرار گرفته‌اند.
حساب سیاسی، چندین سال بعد از فوت پتی انتشار یافت. حساب سیاسی در واقع یک علم تجزیه و تحلیلی مخصوص است. کاربرد اعداد، اوزان و مقیاس‌ها در سیاست‌ها و خط مشی‌های رایج در قالب حساب سیاسی تحلیل می‌شود. هدف اصلی پتی در این
کتاب این بوده که برای یافتن سرنخ‌هایی در پاسخ‌گویی به مسائل و مشکلات
اقتصادی، داده‌های آماری به‌کار روند.
ویلیام پتی از اقتصاددانان
مرکانتیلیسم (سوداگرایان) است؛ که در انتقال اندیشه سوداگرایانه به‌اندیشه
کلاسیک و فراهم نمودن زمینه‌های تدوین
علم اقتصاد نقش اساسی داشت. افکار‌اندیشمندان
مکتب مرکانتیلیسم را در دو قسمت می‌توان بررسی کرد:
عقاید سوداگران اولیه؛ که به‌طور نسبی جایگاهی ایستا دارد و تاثیر چندانی بر توسعه
اقتصادی سیاسی نداشته است.
افکار سوداگران ثانویه؛ که در تکامل علم
اقتصاد و
مکتب اقتصاد کلاسیک نقش‌آفرین بوده است.
مرکانتیلیسم از قرن ۱۵ تا قرن ۱۸، اساس سیاست
اقتصادی دولت‌های مقتدر اروپا بود؛ که اعتقاد داشتند، افزایش ثروت با اندوختن هرچه بیشتر زر و سیم به‌دست می‌آید. هیچ کشوری نمی‌تواند ثروتمند شود، مگر آنکه صادرات کشور بیشتر از واردات آن باشد. پس هدف سیاست عمومی دولت باید تامین موازنه مثبت بازرگانی خارجی باشد.
در مقابل مرکانتلیسم،
مکتب کلاسیک (نظریه
لیبرالیسم اقتصادی) بود؛ که بر اساس فلسفه اصالت فرد در امور
اقتصادی، در سال ۱۷۷۶ توسط
آدام اسمیت (Adam Smith: ۱۷۲۳-۱۷۹۰)، دانشمند اسکاتلندی‌الاصل انگلیسی در انگلستان با انتشار
کتاب معروف خود تحت عنوان "پژوهشی درباره ماهیّت و علل ثروت ملل" بنا نهاده شده بود.
پتی، برخلاف سوداگرایان اولیه، به تاثیر سرعت گردش
پول، بیشتر اهمیت می‌داد؛ تا به مقدار پول. وی حتی توصیه می‌کند که برای گسترش رفاه داخلی و یا کاهش مشکلات داخل کشور، بهتر است مازاد
طلا به خارج فروخته شود. بدیهی است این دیدگاه، به
کلاسیک‌ها نزدیک‌تر است؛ تا به سوداگرایان. او برخلاف سوداگرایان، به‌جای تاکید بر
مبادله، بر تولید اصرار می‌ورزد و مقوله تقسیم کار را سال‌ها پیش از اسمیت مورد توجه قرار داده است. وی حتّی به نقش کارگر ساده و کارگر ماهر در تولید پرداخته است؛ در عین حال، باید توجه داشت که ویلیام پتی همچنان به نقش دولت و در مواردی حاکمیت آن در
اقتصاد معتقد بود. او در ضمن ورود به عقاید
کلاسیکی، خود را به‌طور کامل از‌اندیشه‌های سوداگرایی جدا نساخته بود.
در آثار او، مفاهیم و اصطلاحاتی مطرح شده‌اند که تفکر
اقتصادی را طی سه قرن تحت سلطه خود داشتند. مفاهیمی مثل " اشتغال کامل"، " به‌فرض ثابت بودن سایر چیزها"، "برابر بودن درآمد ملی با هزینه ملی" و "انجام کارهای عمومی برای رفع
بیکاری" را او مطرح ساخت.
آراء و‌اندیشه‌های ولیام پتی بدین شرح هست:
پتی زمین و نیروی کار را تنها عوامل
تولید می‌دانست و
نیروی کار (عامل اصلی ایجاد ثروت) را پدر و زمین را مادر ثروت تلقی می‌نمود.
دغدغه پتی بیشتر تجربی کردن امور
اقتصادی بود. وی تحت تاثیر فرانسیس بیکن، فیلسوف تجربی، علم را در واقع یک معرفت تجربی می‌دانست و دنبال کمّی کردن‌اندیشه‌ها و نظریه‌های
اقتصادی بود. از این‌رو در مطالعات
اقتصادی کاربرد روش استقرا را به‌جای روش قیاس مورد تاکید قرار می‌داد.
مهمترین کمک پتی به علم
اقتصاد، ابداع چیزی است که خود آن‌را "حساب سیاسی" خوانده است. حساب سیاسی عبارت از برآورد میزان ثروت و درآمد ملی است؛ برای این که براساس آن بتوان
مالیات اخذ کرد. پتی که از روش‌های آماری اطلاعی نداشت، محاسبه سرانگشتی را مورد استفاده قرار داده که باعث شد، نسل بعد، او را تمسخر نمایند. برای مثال برای محاسبه جمعیت انگلستان در آن زمان، او ابتدا جمعیت لندن را برآورد کرده و سپس تعداد افرادی را که در لندن دفن می‌شدند و آمار آن در اختیار بود در عدد ۳۰ ضرب می‌کند؛ چرا که معتقد است هر سال از هر ۳۰ نفر اهالی لندن یکی فوت می‌کند؛ سپس جمعیت لندن را در عدد ۸ ضرب می‌کند و معتقد است که عددی که به‌دست می‌آید مالیات انگلستان را در قیاس با مالیات متعلق به لندن نشان می‌دهد.
جان گرانت (John Graunt: ۱۶۲۰-۱۶۷۴)،
چارلز داوینه (Charles Davenant: ۱۶۵۶-۱۷۱۴)،
ویلیام فلیت وود و
گری کینگ از پیروان پتی هستند. پتی و پیروان او، بحث سود، بهره، مالیه عمومی و تاثیرات
اقتصادی مالیات،
اجاره و
رانت را تقریبا به همان شیوه‌ای که در
اقتصاد متعارف پس از
کلاسیک‌ها مطرح بود، مورد بررسی قرار داده‌اند. این‌که برخی از صاحب‌نظران ویلیام پتی را پدر علم
اقتصاد عنوان کرده‌اند، تاحدّی توجیه‌پذیر است.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «ویلیام پتی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۲/۲۷.
