• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَجْه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَجْه (به فتح واو و سکون جیم) از واژگان نهج البلاغه به معنای چهره است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: جِهَة (به کسر جیم و فتح هاء) به معنای جانب و طرف، وِجْهَة (به فتح واو و سکون جیم) به معنای آن است كه انسان به آن رو مى‌كند. مواردى از آن واژه در نهج‌البلاغه آمده است.



وَجْه به معنای چهره، روى و صورت است. راغب در مفردات گويد: وجه در اصل چهره و صورت است و چون اوّلين چيزى است كه با انسان روبروى مى‌شود و نيز از همه اعضاء بدن اشرف است لذا به معنى روى هر چيز، اشرف هر چيز، اوّل هر چيز به‌ كار رفته است. و نيز در مصباح و صحاح و قاموس تصريح شده كه وجه به معنى ذات و نفس شى‌ء آيد.


گاهى از آن رضايت و گاهى طرف و غير آن اراده مى‌شود، آنجا كه حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده: «هذَا مَا أَمَرَ بِهِ عَبْدُ اللهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِب أمِيرُالْمُؤْمِنِينَ فِي مَالِهِ، ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللهِ» «منظور رضايت خدا و توجّه او به بنده است.»(شرح‌های خطبه: ) و آنجا كه فرموده: «وَلْتَكُنْ مُقَاتَلَتُكُمْ مِنْ وَجْهٍ وَاحِدٍ» «هميشه با دشمن از يك سو ... بجنگيد.»(شرح‌های خطبه: ) منظور از وجه طرف است.

۲.۱ - جِهَة

جِهَة به معنای جانب، طرف و هر محلى كه به آن رو كرده‌اى است و جمع آن جهات است، چنانكه فرموده: «الْعَدْلُ يَضَعُ الاُْمُورَ مَوَاضِعَهَا، و الْجُودُ يُخْرِجُهَا عَنْ جِهَتِهَا» «عدالت كارها را در محل خود قرار مى‌دهد ولى جود و بذل آنها را از جهت و طرف خود بيرون مى‌كند.»(شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - وِجْهَة

وِجْهَة (مثل قبله) به معنای آن است كه انسان به آن رو مى‌كند. چنان‌كه فرموده: «فَجَازُوا عَنْ وِجْهَتِهِمْ، وَ نَكَصُوا عَلَى أَعْقَابِهِمْ،» «آنها كه با معاویه به صفّین آمدند از جهت قصد خود تجاوز كردند (قصد حق داشتند) به باطل ميل كردند و به عقب برگشتند.»(شرح‌های خطبه: ) «وجيه» خوب و پسنديده است.


مواردى از آن در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۲۳.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۳۶۵.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۸۵۵.    
۴. فیومی، احمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۶۴۹.    
۵. جوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح تاج اللغة، ج۶، ص۲۲۵۵.    
۶. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۱۲۵۵.    
۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۰۸، نامه ۲۴.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۵، نامه ۲۴.    
۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۹، نامه ۲۴.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۹۲، نامه ۲۴.    
۱۱. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۰۱.    
۱۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۰۲.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۸۴.    
۱۴. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۶۴.    
۱۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۴۶.    
۱۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۹۵، نامه ۱۱.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۴، نامه ۱۱.    
۱۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۱، نامه ۱۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۹، نامه ۱۱.    
۲۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۴.    
۲۱. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۶.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۱۵۹.    
۲۳. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۶۰.    
۲۴. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۸۹.    
۲۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۸۵، حکمت ۴۲۷.    
۲۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۵۸، حکمت ۴۳۷.    
۲۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۳، حکمت ۴۳۷.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۳۷، حکمت ۴۳۷.    
۲۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۶.    
۳۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۶.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۴۸۴.    
۳۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۵۱۲.    
۳۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۸۵.    
۳۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۵۶، خطبه ۳۲.    
۳۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۶۴، نامه ۳۲.    
۳۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۰۶، نامه ۳۲.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۳، نامه ۳۲.    
۳۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۰۷.    
۳۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۰۹.    
۴۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۹.    
۴۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۴۴.    
۴۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۱۳۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وجه»، ج۲، ص۱۱۲۳.    






جعبه ابزار