نِجیّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نِجىّ: (مِنْهُ خَلَصُوا نَجِيّاً) «نِجىّ» از مادّه
«مناجات» در اصل از «
نجوه» به معناى سرزمين مرتفع گرفته شده و
«نَجِىّ» به معناى
«مناجى»، كسى است كه: با ديگرى نجوا (سخن درگوشى) دارد، از آيه
سوره «مریم» فهميده مى‌شود خداوند نخست،
موسی (علیه‌السلام) را از فاصله دورى صدا زد و بعد كه نزديک شد با او به نجوا پرداخت (ناگفته پيداست كه خداوند نه زبانى دارد و نه مكانى، بلكه ايجاد امواج صوتى در فضا مى‌كند و با بنده‌اى همچون موسى سخن مى‌گويد).
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
نِجیّ:
(فَلَمَّا اسْتَيْأَسُواْ مِنْهُ خَلَصُواْ نَجِيًّا قَالَ كَبِيرُهُمْ أَلَمْ تَعْلَمُواْ أَنَّ أَبَاكُمْ قَدْ أَخَذَ عَلَيْكُم مَّوْثِقًا مِّنَ اللّهِ وَمِن قَبْلُ مَا فَرَّطتُمْ فِي يُوسُفَ فَلَنْ أَبْرَحَ الأَرْضَ حَتَّىَ يَأْذَنَ لِي أَبِي أَوْ يَحْكُمَ اللّهُ لِي وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ) (نگامى كه برادران از او مأيوس شدند، به كنارى رفتند و با هم به نجوا پرداختند؛ برادر بزرگشان گفت: آيا نمى‌دانيد پدرتان ازشما پيمان الهى گرفته؛ و پيش از اين درباره يوسف نيز، كوتاهى كرديد؟! من از اين سرزمين حركت نمى‌كنم، تا پدرم به من اجازه دهد؛ يا خدا درباره من حكم كند، كه او بهترين حكم‌كنندگان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه نجى به معناى كسى است كه در پنهانى و آهسته و درگوشى حرف بزند، و اين كلمه هم وصف مفرد مى‌شود و هم وصف جمع، هم چنان كه در آيه مورد بحث وصف برادران شده، و در آيه «
وَ قَرَّبْناهُ نَجِيًّا»
وصف براى يک نفر شده است، و اين بدان جهت است كه اصل كلمه مصدر است كه صفت واقع مى‌شود، و مناجات به معناى دو بدو در سر راز گفتن است، و اصل اين ماده از نجوة است، كه به معناى زمين بلند است، گويا هر يک از نجوى كنندگان اسرار خود را به طرف ديگر بلند مى‌كند و از خفيه‌گاه بالا مى‌كشد، و نجوى كلمه ايست كه هم بصورت اسم استعمال مى‌شود، و هم بصورت مصدر، اولى مانند: «
وَ إِذْ هُمْ نَجْوى»
يعنى ناگهان به ايشان برخورد كه داشتند بيخ گوشى حرف مى‌زدند، و دومى مانند: «
إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ»
، و جمع نجى، أنجيه است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَنَادَيْنَاهُ مِن جَانِبِ الطُّورِ الْأَيْمَنِ وَقَرَّبْنَاهُ نَجِيًّا) (ما او را از جانب راست
کوه طور فرا خوانديم؛ و همچون نجوا كننده او را به خود نزديک ساختيم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه نجى به معناى مناجى است، مانند جليس و ضجيع كه به معناى مجالس و مضاجع است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نِجیّ»، ص۵۸۰.
