• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نَهْد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَهَد (به فتح نون و هاء) و نَهْد (به فتح نون و سکون هاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای قصد كردن و سرعت كردن است.
نُهُود به معنای برخاستن و رفتن است. این کلمه چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَهَد و نَهْد: (مثل شرف و عقل) به معنای قصد كردن و سرعت كردن است.
نُهُود به معنای برخاستن و رفتن است. «نَهَدَ الرجلُ نُهُوْداً: نهض و مضى على كلّ حالٍ» «نَهَدَ الى العدوّ: صمد لهم و اسرع فى قتالهم»


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۲۱۱

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلقت كوه‌ها فرموده: «فَمَضَتْ رُؤُسُها فِي الْهَواءِ، وَ رَسَتْ أُصُولُها فِي الْماءِ، فَأَنْهَدَ جِبالَها عَنْ سُهُولِها، وَ أَساخَ قَواعِدَها فِي متُونِ أَقْطَارِها» «سرهاى كوه‌ها در هوا بالا رفت و ريشه‌هاى آن‌ها در آب (ظاهرا آب مذاب مركز زمين) استوار گرديد، كوه‌هاى زمين را از همواری‌هاى آن بالا برد و قاعده‌هاى آن‌ها را در متن اطراف آن رسوخ داد.» (شرح‌های خطبه: ) گويند: «نهد ثدى الجاديه» يعنى پستان دختر بالا آمد و بزرگ شد.

۲.۲ - نامه ۴

حضرت به بعضى از فرماندهان مى‌نويسد: «فَانْهَدْ بِمَنْ أَطاعَكَ إِلَى مَنْ عَصَاكَ» «برخيز با آن‌كه فرمانت برد بر آن كه عصيانت كند.» (شرح‌های نامه: )

۲.۳ - حکمت ۴۵۸

حضرت علی (علیه‌السلام) در جایی دیگر فرموده: «يَأتِي عَلَى النّاسِ زَمانٌ عَضُوضٌ ... تَنْهَدُ فِيهِ الاَْشْرارُ، وَ تُسْتَذَلُّ الاَْخْيارُ» «بر مردم زمانى سخت پيش مى‌آيد كه در آن اشرار بالا مى‌روند، داراى مى‌شوند، و اخيار خوار مى‌گردند، ظاهرا اشاره به زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس باشد.» (شرح‌های حکمت: )


این کلمه چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۷۰.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۱۵۲.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۹۸.    
۴. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۹۸.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۲۰، خطبه ۲۱۱.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۱۷، خطبه ۲۰۶.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۲۸، خطبه ۲۱۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۱۱، خطبه ۲۱۱.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۶.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۸.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۸، ص۱۷۸.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۷۰.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۵۱.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۸۶، نامه ۴.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه،ج۳، ص۷، نامه ۴.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۶۶، نامه ۴.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۹، نامه ۴.    
۱۸. حرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۹۱.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۹۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۹، ص۶۳.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۶۹.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۳۲.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۸.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۶۴، حکمت ۴۶۸.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۵۷، حکمت ۴۶۸.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۱، حکمت ۴۶۸.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۴.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۸۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۶۵۶.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۳۳.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۱۹.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۲۰، خطبه ۲۱۱.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۸۶، نامه ۴.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹۱، حکمت ۴۵۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نهد»، ج۲، ص۱۰۷۰.    






جعبه ابزار