نظرات فی کتاب الله (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«نظرات فی کتاب الله» نام مجموعه مقالات شهید حسن البناء است که در اصل با عنوان «القرآن و علومه» در مجلات و نشریات مختلف به چاپ رسیده و یک جا تحت عنوان «نظرات فی کتاب الله» توسط عصام تلیمة گردآوری و تحقیق و پاورقی‌های بر آن نگاشته شده است.
این کتاب به زبان عربی است. محقق ابتدا به اهداف و انگیزه‌های خود در جمع آوری این مقالات از منابع مختلف اشاره می‌کند و اهمیت تحقیق و پژوهش در میراث به جای مانده از این شخصیت مبارز و دانشمند را یادآور می‌شود همچنین مشکلاتی را که در مسیر جمع آوری مواریث علمی‌ای از این دست فراروی محقق است، بیان می‌کند. در این کتاب به روش حسن البناء در بحثهای قرآنی اشاره شده و اهتمام ویژه وی که در اثر آن برخی وی را ملقب به «ابن القرآن» نموده‌اند بیان شده است. موضوع دیدگاه حسن البناء در مورد مناسب نبودن سنین کودکی برای حفظ
قرآن و نیز ضرورت شناخت جایگاه قرآن در اصلاح جامعه و کمک به تشکیل
دولت اسلامی ، دیدگاه وی در مورد معالجه جن زده با قرآن،
تفسیر موضوعی از دیدگاه البنا، البناء و اسرائیلیات، ویژگی‌های تفسیر حسن البناء و نیز ابزار و ادوات تفسیر از دیدگاه وی از جمله مطالبی است که توسط محقق در ابتدای کتاب بیان شده است. در ادامه مقالات گوناگونی که از حسن البناء در نشریات مختلف در زمینه قرآن و علوم آن به چاپ رسیده به همراه تعلیقه‌های پژوهشگر آمده است. موضوعاتی که در این مقالات بدان پرداخته شده عبارتند از:
مقاله اول به توضیح روش ویژه حسن البناء در بیان مسائل دینی- که به گفته خود وی تا زمان او در نشریات دینی سابقه نداشته- می‌پردازد.
مقاله دوم به روش حفظ قرآن و نامناسب بودن حفظ تمام قرآن در سنین کودکی اشاره می‌کند.
مقاله سوم قرآن به عنوان یگانه راه و روش سعادت و دستیابی به حقیقت معرفی می‌شود.
در مقاله چهارم مباحث تفسیری و روش البناء در تفسیر قرآن و مطالبی در باب علم تفسیر، خاستگاه و تحولات آن و نیز دیدگاه عالمان درباره تفسیر قرآن بیان شده و نیاز به تفسیر قرآن و توجه پیشینیان به تفسیر این کتاب آسمانی، تاثیرپذیری تفسیر از فرهنگ زمانه، لغزشگاههای مفسرین یادآوری و «قلب» به عنوان برترین تفسیر و بهترین ابزار فهم قرآن معرفی شده است. در مقاله چهارم که به موضوع ترجمه قرآن کریم می‌پردازد، حسن البناء دیدگاه خود را درباره عدم جواز ترجمه قرآن به سایر زبانها را یادآور می‌شود و دغدغه‌های خود را در این زمینه بیان می‌کند. وی معتقد است به جای ترجمه قرآن یا تفسیر آن به ترتیب سور و آیات باید به حفظ آیات آن و نشر آن در بین مردم همت گماشت. در مقالات بعدی حسن البناء به تفسیر موضوعی سوره‌های
فاتحه ،
بقره ،
توبه ،
رعد ،
حجرات و
مجادله پرداخته است. در بخش «آیات» مقالاتی در موضوعات ذیل به چاپ رسیده است:
محکم و
متشابه در قرآن، مسلمانان بین
اتحاد و تفرقه، اتحاد یگانه راه پیروزی مسلمانان، خشنودی و رضایت به
حکم خدا و پیامبر یکی از دلائل ایمان شخص مؤمن،
اعجاز قرآن کریم در پیش گویی دو واقعه مهم در زمان ما یکی درباره
یهودیان اشغالگر و دیگری در مورد
مسیحیان مؤمن، معرفی راه حلهای قرآن برای سه مشکل عمده دنیای جدید یعنی مشکل حکومت، سرمایه و خانواده. در بخش «معرکة المصحف» طی چند مقاله به معرفی قرآن به عنوان کتاب
دین و دولت و یا راهنمای دین و دنیای مردم پرداخته شده است.
در ابتدای کتاب مقدمه‌ای به قلم دکتر یوسف
قرضاوی از علمای قطر نگاشته شده و سپس گردآورنده مقالات طی مقدمه‌ای به هدف خویش از انتشار این مقالات و اهمیت پژوهش این میراث علمی و تلاش خود در این جهت اشاره کرده است.
در بخش اول کتاب روش حسن البناء در مباحث قرآنی بیان شده است. در این بخش عناوینی چون: حسن البناء ابن القرآن، البنا و معرکة المصحف، البنا و الحقیقة القرآنیة، البنا و التفسیر الموضوعی، البنا و الاسرائیلیات و... به چشم می‌خورد.
در بخش دوم «مقدمات» عناوینی چون: وسائل المحافظة علی القرآن الکریم، ضعف العنایة بالقرآن و مظاهره، الحاجة الی التفسیر، افضل التفاسیر و اقرب طرائق الفهم و غیره دیده می‌شود. پس از آن بخشهایی به تفسیر برخی سوره‌ها اختصاص یافته است: سوره فاتحه، سوره بقره که در آن به عناوینی چون: اقامة الصلاة، الصلاة فی القرآن و السنة، اثر الصلاة الروحی، افضل نظام اقتصادی، من وظائف القائد، مشروعیة القتال فی الاسلام، اهداف القتال فی الاسلام و... پرداخته شده است. تفسیر سوره توبه که عناوینی چون: معنی الحج الاکبر، غایة المسلم من القتال، حق الامان، حرب جزاء، القضاء و القدر، مقاییس التکریم عند الله و... را دربردارد. در تفسیر سوره رعد به بحث از حروف الفواتح، موقف الوحی من العلوم، موقف القرآن من العلوم الکونیة، الاسلام و المعاد، بعض آیات البعث فی القرآن و... پرداخته شده است. در تفسیر سوره حجرات آداب عالی سلوک اجتماعی از دیدگاه قرآن معرفی شده است. در تفسیر سوره مجادله به بررسی جایگاه
زن در
اسلام ، اوصاف مؤمنین و
منافقین و... پرداخته شده است. در بخش «آیات» موقف المسلم من المحکم و المتشابه فی القرآن الکریم، المسلمون بین الوحدة و الفرقه، المشکلات الثلاث و... عناوینی است که مورد بررسی واقع شده است.
در بخش پایانی «معرکة المصحف» نیز عناوینی چون: الاسلام دین و دولة، القضاء و التشریع و المحکمة من حکم الله و... به چشم می‌خورد. در پایان کتاب هم منابع و مصادر تحقیق و فهرست تفصیلی مطالب کتاب آمده است.
کتاب با تلاش عصام تلیمة تهیه و توسط وی بر آن تعلیقاتی افزوده شده و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۵۹۱ صفحه در سال ۱۴۲۳ هجری توسط «دار التوزیع و النشر الاسلامیة» مصر منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
