نظام‌الدین غفاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
میرزا نظام‌الدین غفاری ملقب به مهندس‌الممالک، یکی از رجال سیاسی ایران در
دوره قاجار بود.
فرزند
میرزا ابراهیم غفاری در ۱۲۶۰ش در قریه برزآباد کاشان تولد یافت. تحصیلات مقدماتی را در
وطن خود فرا گرفت و زبان فرانسه را هم به‌خوبی آموخت.
در سن ۱۵ سالگی به اتفاق ۴۱ شاگرد تحت سرپرستی
حسن‌علی‌خان امیرنظام گروسی برای ادامه تحصیل به اروپا اعزام شد و در
فرانسه مدت سه سال مقدمات را در مدرسه بندر دیپ تحصیل نمود و
امتحان فارغ‌التحصیلی مقدماتی را در شهر روان داد. علوم متوسطه را در سن لویی فرا گرفت و در امتحان آخر سال در تمام علومی که در آن مدرسه تحصیل کرده بود،
پاداش اول به او داده شد. پس از امتحان به عنوان شاگردی اول داخل مدرسه پلی‌تکنیک پاریس شد. در مدت تحصیل در این مدرسه به رتبه معلمی علم هندسه تحلیلی در مدرسه سن لویی نایل آمد. پس از دو سال توقف در مدرسه پلی‌تکنیک به مدرسه معدن
پاریس داخل شد و درجه مهندسی گرفت و در ۱۲۸۴ پس از سه سال تحصیل در
اروپا به
ایران بازگشت و آجودان و معلم ناصرالدین‌شاه شد.
از دیگر منصب‌های وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ریاست مجلس تحقیق وزارت عدلیه، در زمان وزارت جنگ
مشیرالدوله یکی از شش نفر اعضای مجلس لوازم عسکریه شد و به منصب سرهنگی نایل آمد و مأمور خرید اسلحه در اروپا گردید. پس از بازگشت از اروپا به سمت آجودانی معلم مظفرالدین میرزا ولی‌عهد گردید و به
تبریز عزیمت نمود و در همان شغل رتبه سرتیپی دریافت کرد.
در سال ۱۲۹۵ از آجودانی معلمی ولی‌عهد به امر شاه معزول و به کاشان
تبعید گردید و پس از چندی از تبعید احضار و مأمور کشف معدن
طلا در کوه زرد
دامغان شد و پس از این توفیق، ناصرالدین‌شاه به او لقب مهندسی داد و مأمور ساختن راه
شوسه تهران به
آمل شد.
بعد از سه سال راه مزبور به اتمام رسید و با لقب مهندس‌الممالکی، مأمور ساختن راه شوسه تهران به
قم گردید.
بعد از اتمام راه مزبور، چند سالی مشغول تألیف کتب علمی به
زبان فارسی شد. در این مأموریت علمی، دو جلد در
جبر و
مقابله و یک جلد
هندسه تحلیلی و یک جلد حساب تفاضلی و کتب دیگر تألیف کرد.
در ۱۳۰۶ در سفر سوم ناصرالدین‌شاه به اروپا با سمت ژنرال آجودان و رتبه سرتیپی، جزو ملتزمین رکاب بود.
پس از برگشت از اروپا، رئیس دفتر صدراعظم و نماینده دولت در بانک شاهنشاهی شد.
در سال ۱۳۱۶ به وزارت عامه و معادن منصوب گردید و در سفرهای مظفرالدین‌شاه به اروپا، جزو همراهان وی بود.
پس از صدور فرمان
مشروطیت و تشکیل مجلس، مهندس‌الممالک در زمره رجالی بود که در اغلب کابینه‌ها حضور داشت و چندین وزارت از جمله وزیر فواید عامه، وزیر معادن و طرق و شوارع، وزیر علوم و
اوقاف و وزیر
عدلیه بر عهده او بوده است.
سرانجام مهندس ممالک در سال ۱۳۳۳ق در سن ۷۳ سالگی در تهران درگذشت.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان غفاری (۲)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۳۱.
