نظارت بر بنی اسرائیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند بر همه اعمال بندگان خود نظارت دارد و هیچ چیزی از او پوشیده نیست. بر این مساله در آیات متعدد تاکید شده و این مقاله درباره نظارت خدا بر اعمال قوم
بنی اسرائیل می‌باشد.
نظارت دقیق و همه جانبه خداوند بر اعمال و رفتار بنی اسرائیل:
«ثم قست قلوبکم من بعد ذلک فهی کالحجارة او اشد قسوة و ان من الحجارة لما یتفجر منه الانهـر و ان منها لما یشقق فیخرج منه الماء و ان منها لما یهبط من خشیة الله و ما الله بغـفل عما تعملون.» «سپس دلهای شما بعد از این (واقعه) سخت گردید همانند سنگ یا سخت تر از آن چرا که از برخی سنگها جویهایی بیرون می‌زند و پاره‌ای از آنها می‌شکافد و آب از آن خارج می‌شود و برخی از آنها از بیم خدا فرو می‌ریزد و خدا از آنچه می‌کنید غافل نیست.»
آیه مورد بحث به مساله قساوت و سنگدلی بنی اسرائیل پرداخته و می‌گوید: بعد از این ماجراها و دیدن این گونه آیات و معجزات و عدم تسلیم در برابر آنها دلهای شما سخت شد همچون سنگ یا سختتر" (ثم قست قلوبکم من بعد ذلک فهی کالحجارة او اشد قسوة).
چرا که" پاره‌ای از سنگها می‌شکافد و از آن نهرها جاری می‌شود" (و ان من الحجارة لما یتفجر منه الانهار).
یا لا اقل" بعضی از آنها شکاف می‌خورد و قطرات آب از آن تراوش می‌نماید" (و ان منها لما یشقق فیخرج منه الماء).
و گاه" پاره‌ای از آنها (از فراز کوه) از خوف خدا فرو می‌افتد" (و ان منها لما یهبط من خشیة الله).
اما دلهای شما از این سنگها نیز سخت تر است، نه چشمه عواطف و علمی از آن می‌جوشد و نه قطرات محبتی از آن تراوش می‌کند و نه هرگز از خوف خدا می‌طپد.
و در آخرین جمله می‌فرماید: " خداوند از آنچه انجام می‌دهید غافل نیست" (و ما الله بغافل عما تعملون).
و این تهدیدی است سربسته برای این جمعیت بنی اسرائیل و تمام کسانی که خط آنها را ادامه می‌دهند.
«و حسبوا الا تکون فتنة فعموا و صموا ثم تاب الله علیهم ثم عموا و صموا کثیر منهم و الله بصیر بما یعملون.» «و پنداشتند کیفری در کار نیست پس کور و کر شدند سپس خدا
توبه آنان را پذیرفت باز بسیاری از ایشان کور و کر شدند و خدا به آنچه انجام می‌دهند بیناست.»
آنها گمان می‌کردند که بلا و مجازاتی دامانشان را نخواهد گرفت و همانطور که در آیات دیگر تصریح شده، خود را یک نژاد برتر می‌پنداشتند و به عنوان فرزندان خدا از خود یاد می‌کردند! (و حسبوا الا تکون فتنة).
سرانجام این غرور خطرناک و خود برتربینی همانند پرده‌ای بر چشم و گوش آنها افتاد و به خاطر آن" از دیدن آیات خدا نابینا و از شنیدن کلمات حق، کر شدند"! (فعموا و صموا)
اما به هنگامی که نمونه‌هایی از مجازات‌های
الهی و سرانجام شوم اعمال خود را مشاهده کردند، پشیمان گشتند و توبه کردند و متوجه شدند که
تهدیدهای الهی جدی است و آنها هرگز یک نژاد برتر نیستند، خداوند نیز توبه آنها را پذیرفت (ثم تاب الله علیهم).
ولی این بیداری و ندامت و پشیمانی دیری نپائید باز طغیان و سرکشی و پشت پا زدن به حق و
عدالت شروع شد و دیگر با پرده‌های غفلت که از آثار فرو رفتن در
گناه است بر چشم و گوش آنها افکنده شد" و باز از دیدن آیات حق نابینا و از شنیدن سخنان حق کر شدند" و این حالت، بسیاری از آنها را فرا گرفت (ثم عموا و صموا کثیر منهم).
بعضی از مفسران عقیده دارند این دو جمله (فعموا و صموا ثم تاب الله علیهم ثم عموا و صموا کثیر منهم)
اشاره به دو سرگذشت مختلف می‌باشد که برای بنی اسرائیل واقع شد، یکی به هنگام حمله مردم
بابل و دیگر به هنگام حمله
ایرانیان و
رومیان، که
قرآن در آغاز سوره بنی اسرائیل اشاره کوتاهی به آن کرده است.
این احتمال نیز هست که آنها مکرر بر مکرر گرفتار این حالت شدند و نتائج شوم کارهای خود را که می‌دیدند توبه می‌کردند و باز هم توبه را می‌شکستند، نه اینکه فقط دو بار تکرار شد.
و در پایان آیه، با یک جمله کوتاه و پر معنی می‌گوید: " خداوند هیچگاه از اعمال آنها غافل نبوده و تمام کارهایی را که انجام می‌دهند می‌بیند" (و الله بصیر بما یعملون).
خدای تعالی آیه شریفه را با جمله: " و الله بصیر بما یعملون"
ختم می‌فرماید تا بفهماند خدا را نمی‌توان به خود قیاس کرد، آری وقتی که کسی در حق دیگری خوبی و احسان کند عمل وی معمولا در برابر چشم آن شخص پرده‌ای می‌شود که بدی‌های او را نبیند و دوستش دارد. و لیکن خداوند اینطور نیست، بینایی است که هیچ چیزی او را از دیدن حقیقت باز نمی‌دارد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۱۹، برگرفته از مقاله «نظارت بر بنی اسرائیل».
