نجم‌الدین احمد بن محمد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جمال الدین ابوالعباس احمد بن محمد (۶۵۵ -۱۶
ربیع الاول ۷۲۳ق/ ۱۲۵۷- ۲۵ مارس ۱۳۲۳م)، قاضی القضاة
دمشق ، قاضی عسکر،
فقیه،
محدث و
ادیب بود.
وی در دمشق زاده شد و در کودکی از پدر و جد مادریش مسلم بن علان
حدیث شنید.
در ۶۵۹ق در درس رشیدالدین عطار حاضر شد و حدیث فرا گرفت.
وی نزد دیگر استادان بزرگ آن روز دمشق نیز به فراگیری حدیث و
نحو و
فقه پرداخت.
نحو را نزد شرف‌الدین فزاری
و فقه را از تاج‌الدین فزاری آموخت.
هم‌چنین در مصر نزد شمس‌الدین اصفهانی به فراگیری فقه پرداخت
و از نجیب‌الدین عبداللطیف و ابن عبدالدائم و ابن ابی میسر حدیث آموخت.
نجم الدین ابوالعباس از ۱۸۰ نفر
اجازه دریافت داشت و در
روایت به درجه‌ای رسید که افراد برجسته آن روز مانند
سبکی،
برزالی،
ذهبی،
علائی از او روایت کردند و علائی
مشیخه‌ای برای او تخریج کرد.
نجم‌الدین از جوانی به امور دیوانی و قضا آشنا شد و از ۶۷۹ق مدتی در دیوان درج (انشاء) دمشق به کار پرداخت.
از ۶۲۸ق در مدارس بزرگ آن روز دمشق شروع به
تدریس کرد. ابتدا در مدرسه عادلیه صغیره و از ۶۹۰ق در مدرسه امینیه و از ۶۹۴ق در مدرسه غزالیه
و از ۷۱۵ق در مدرسه اتابکیه به تدریس پرداخت.
وی علاوه بر تدریس سمت‌های دیگر نیز داشت. در
رمضان ۶۹۴ در ایام دولت عادل کتبغا به سمت قاضی عسکر دمشق برگزیده شد و از ۷۰۲ق به قاضی القضاتی شام منصوب شد.
در۷۱۲ق نظارت اوقاف شام
و از ۷۱۶ق سمت مشیخة الشیوخ دمشق را بعد از شهاب‌الدین محمد بن عبدالرحمان کاشغری به عهده گرفت.
در ۷۲۰ق بعد از
وفات ابن جماعه منصب قضای دمشق یافت و این سمت را تا آخر عمر خود داشت.
نجم‌الدین حافظه‌ای قوی داشت و خطوط هفت‌گانه را خوش می‌نوشت
و در نوشتن سریع بود.
گفته شده نجم‌الدین در سال‌های تصدی قضا با
بصیرت داوری می‌کرد و در صدور احکام دقیق بود و از کسی
رشوه دریافت نمی‌کرد.
او در
۷۰۵ق برای محاکمه
ابن تیمیه از دمشق به مصر آورده شد و یکی از چند
قاضی محکمه بود. بعد از زندان رفتن ابن تیمیه وی دوباره به دمشق بازگشت.
قاضی القضات در ۶۸ سالگی بر اثر
بیماری وفات یافت و پیکر وی در نزدیکی رکنیه به خاک سپرده شد و بر مرگ وی شهاب‌الدین محمود
مرثیه‌ای سرود.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن صصری»، شماره۱۴۰۸.
