مُغَیِّر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُغَیِّر:(لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِّعْمَةً) «مُغَیِّر» از مادّه «
تغییر» به معناى «تغييردهنده» است.
آیه مورد بحث می‌گوید:
خداوند هر
نعمت و موهبتى را به
قوم و ملتى ببخشد هيچ‌گاه آن را دگرگون نمى‌سازد مگر اين‌كه خود آن جمعيت دگرگون شوند و
تغيير يابند به تعبير ديگر
فیض رحمت خدا بيكران و عمومى و همگانى است ولى به تناسب شايستگى‌ها و لياقت‌ها به مردم مى‌رسد در ابتدا خدا نعمت‌هاى مادى و معنوى خويش را شامل حال اقوام مى‌كند، چنانچه نعمت‌هاى الهى را وسيله‌اى براى تكامل خويش ساختند و از آن در مسير حق مدد گرفتند، و
شکر آن را كه همان استفاده
صحیح است بجا آوردند، نعمتش را پايدار بلكه افزون مى‌سازد اما هنگامى كه اين مواهب وسيله‌اى براى
طغیان و سركشى و
ظلم و بيدادگرى و
تبعیض و ناسپاسى و
غرور و آلودگى گردد در اين هنگام نعمت‌ها را مى‌گيرد و يا آن را تبديل به
بلا و
مصیبت مى‌كند، بنا بر اين دگرگونی‌ها همواره از ناحيه ما است و گرنه مواهب الهى زوال‌ناپذير است.
به موردی از کاربرد «
مُغَیِّر» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(ذَلِكَ بِأَنَّ اللّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِّعْمَةً أَنْعَمَها عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرواْ ما بِأَنفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللّهَ سَميعٌ عَليمٌ) «اين بخاطر آن است كه خداوند، هيچ نعمتى را كه به گروهى داده،
تغيير نمى دهد؛ مگر آن كه آن‌ها خودشان را
تغيير دهند؛ و خداوند، شنوا و داناست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً) از قبيل تعليل به امرى عام و تطبيق آن بر موردى خاص است، و معنايش اين است كه مشركين
قریش را به گناهانشان گرفتن و ايشان را به اين
عقاب شديد معاقب كردن و
نعمت خدايشان به عقاب شديد مبدل گشتن فرعى است از فروع
سنت جارى الهى، و آن سنت اين است كه خداوند نعمتى را كه به قومى بدهد تغييرش نمى‌دهد مگر آن‌كه آن قوم آن‌چه را كه در نفوس دارند
تغيير دهند. و اين‌كه فرمود
(وَ أَنَّ اللَّهَ سَميعٌ عَليمٌ) تعليل ديگرى است بعد از آن تعليل، و ظاهرش - بطورى كه سياق به آن اشعار دارد- اين است كه منظور از آن «و ذلك بان اللَّه سميع عليم» بوده و معنايش اين است كه مشركين را به كيفر گناهانشان گرفتن براى اين بود كه خدا دعاهاى شما را مى‌شنيد، و به حوائج شما دانا و به
استغاثه شما شنوا است، لذا دعاى شما را مستجاب نمود و دشمنان شما را كه به آيات خدا
کفر مى‌ورزيدند
عذاب كرد. احتمال هم دارد كه منظور از آن اين باشد كه اين عذاب براى اين بود كه خدا گفتار مشركين را مى‌شنيد و به كردار ايشان دانا بود، لذا به كيفر آن عذابشان كرد. ممكن هم هست كه هر دو احتمال مقصود باشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مغیر»، ج۳، ص ۳۸۸.
